Toruń jako jedyne miasto na obecnych ziemiach polskich posiadał dwa barbakany typowe usytuowane przed bramami miejskimi oraz kolejne trzy przedbramia, z których szczególnie rozbudowaną formę quasi barbakanu posiadała Brama św. Jakuba.
Wyjątkowość toruńskich barbakanów polega też na tym, że były to pierwsze takie budowle obronne na obecnych ziemiach polskich, zbudowane w 1. poł. XV w. Różniły się od znanych dziś barbakanów krakowskiego i warszawskiego m.in. wysokością. Oba toruńskie miały kształt wysokiej wieży, podczas gdy te dwa są niskie. Wynika to z faktu, że barbakany toruńskie powstały znacznie wcześniej, tj. przed wprowadzeniem broni palnej, kiedy skuteczna była obrona pionowa z góry.
 
Istnienie takich rozbudowanych i nowoczesnych budowli obronnych świadczy o niezwykle wysokim znaczeniu Torunia również w dziedzinie obronności. Funkcję ważnej i często niezdobytej twierdzy pełnił Toruń zawsze w swojej historii, tj. od założenia w 1231 r. aż do I wojny światowej.