Gdzie jest Miłość z epitafium Strobandów?
W toruńskim kościele Mariackim, będącym swoistym panteonem nowożytnego patrycjatu toruńskiego, podziwiać możemy manierystyczne epitafium z ok. 1590 r. przedstawicieli zacnego rodu Strobandów. Ufundował je Heinrich Stroband - najwybitniejszy prezydent w dziejach Torunia. Wykonane zostało w gdańskim warsztacie Willema van dem Blocke. Zobacz: Epitafium Strobandów.
Wśród wielu przedstawionych tu alegorii uwagę zwraca brak dwóch postaci. Jedna to bodaj najważniejsza, symbolizująca Miłość - Caritas, po której poza konsolą pozostała plakieta z napisem "Amor" w centralnej części epitafium pomiędzy jego dwiema tablicami inskrypcyjnymi. Druga brakująca to Immortalitas (Nieśmiertelność) stojąca niegdyś również pośrodku, ale wyżej, ponad tondem z herbem rodowym Strobandów, wymownie mająca zapewne podkreślać ich nieśmiertelność tak niebiańską, jak ziemską, rozumianą jako pozostanie w pamięci potomnych i torunian uznających dokonania i zasługi członków rodu.
Literatura nie wyjaśnia czasu zagnięcia obu personifikacji. Nie wiemy więc od kiedy występuje ich brak.
Pojawia się jednak hipoteza, wg której figura Caritas mogła zostać w niewyjaśnionych okolicznościach przed 1700 r. przeniesiona do niedalekiego Chełmna. W tamtejszym ratuszu bowiem, a konkretnie nad drzwiami w ratuszowej Sali Sądowej widnieje rzeźba Caritas - niewiasty z trojgiem dzieci.
Pojawia się jednak hipoteza, wg której figura Caritas mogła zostać w niewyjaśnionych okolicznościach przed 1700 r. przeniesiona do niedalekiego Chełmna. W tamtejszym ratuszu bowiem, a konkretnie nad drzwiami w ratuszowej Sali Sądowej widnieje rzeźba Caritas - niewiasty z trojgiem dzieci.
Pochodzenie tej rzeźby jest nieznane. Wykonana ona została - podobnie jak toruńskie epitafium - również ok. 1590 r., a po raz pierwszy w dokumentach mówiących o wyposażeniu chełmińskiego ratusza wymieniana jest dopiero ok. 1700 r. Dlaczego zatem nie ma informacji wcześniejszych o jej występowaniu tutaj? Nic też nie wiadomo, aby przed 1700 r. znajdowała się w innym pomieszczeniu ratuszowym. Nie ma też o niej informacji przy okazji remontu Sali Sądowej przeprowadzonego w latach 1567-1572, jednak rzeczywiście posąg nazwany Caritas powstał ok. 20 lat później.
Autorstwo statuy Caritas zostało po raz pierwszy przypisane Willemowi van den Blocke w 1965 r. przez Eugeniusza Gąsiorowskiego. Faktycznie rzeźba ta wykazuje ogromne podobieństwa stylistyczne z warsztatem Willema van den Blocke. Posiada szereg wspólnych cech formalnych - jak poza, obróbka draperii, detale dekoracyjne - z postaciami alegorycznymi, które zdobią epitafia rodu Strobandów w Toruniu oraz epitafia Johanna Brandesa i Eduarda Blemke w Gdańsku, pochodzące z tego samego warsztatu.
Autorstwo statuy Caritas zostało po raz pierwszy przypisane Willemowi van den Blocke w 1965 r. przez Eugeniusza Gąsiorowskiego. Faktycznie rzeźba ta wykazuje ogromne podobieństwa stylistyczne z warsztatem Willema van den Blocke. Posiada szereg wspólnych cech formalnych - jak poza, obróbka draperii, detale dekoracyjne - z postaciami alegorycznymi, które zdobią epitafia rodu Strobandów w Toruniu oraz epitafia Johanna Brandesa i Eduarda Blemke w Gdańsku, pochodzące z tego samego warsztatu. Franciszek Skibiński argumentuje, że podobieństwa między Caritas a symbolicznami postaciami zdobiącymi epitafia Strobanda (1590 r.) i Blemke (1591 r.) są w rzeczywistości znaczące wystarczająco, by przypisać je wszystkie jednemu artyście, samemu van den Blockeowi lub jednemu z jego asystentów.
Zakładając jednak, że Caritas z ratusza chełmińskiego nie jest tą Caritas, która pierwotnie była elementem epitafium Strobandów, można zadać pytanie: dlaczego akurat ta alegoria została umieszczona nad wejściem do Sali Sądowej, a nie alegoria bardziej adekwatna dla tego miejsca, jak np. Iustitia (Sprawiedliwość)? Dlaczego w dokumentach chełmińskich Caritas pojawia się dopiero ok. 1700 roku, a nie ok. 1590? Gdzie była pomiędzy tymi latami? Być może rzeczywiście w toruńskim epitafium Strobandów?
Zakładając jednak, że Caritas z ratusza chełmińskiego nie jest tą Caritas, która pierwotnie była elementem epitafium Strobandów, można zadać pytanie: dlaczego akurat ta alegoria została umieszczona nad wejściem do Sali Sądowej, a nie alegoria bardziej adekwatna dla tego miejsca, jak np. Iustitia (Sprawiedliwość)? Dlaczego w dokumentach chełmińskich Caritas pojawia się dopiero ok. 1700 roku, a nie ok. 1590? Gdzie była pomiędzy tymi latami? Być może rzeczywiście w toruńskim epitafium Strobandów?
