Pomimo, że do dziś zachowało się w Toruniu wiele stylowych kamienic historycznych: gotyckich, renesansowych, manierystycznych, barokowych, to jednak większa ich część uległa dewastacji, zubożeniu i destrukcyjnym przebudowom, zwłaszcza w XIX i na pocz. XX w. Wówczas przekształcano zarówno wnętrza, jak i fasady kamienic, zwłaszcza manierystycznych, będących w charakterystycznej dla Torunia odmianie niderlandzkiej.

 

Zanim do tego doszło: kolejne oblężenia Torunia w XVIII w. czy cały okres napoleoński 1806-1815, będący jednym z momentów zwrotnych w historii Torunia (>>>), nadwerężają stan budowli, powodują dewastację i upadek kamienic i zabudowy miejskiej w ogóle. Ostrzeliwane miasto, cierpiące głód, brak opału, wody, przymusowe kwaterunki obcych wojsk w kamienicach prywatnych i budynkach publicznych powodowały niszczenie bogatego wyposażenia wnętrz, jak i ogólną dewastację budynków i pogarszanie ich stanu technicznego.

Podupadłe kamienice, niektóre wręcz katastrofalnie, przez dziesiątki lat XVIII i XIX stulecia wymagały remontów. Wiązało się to m.in. przebudową ich fasad - piękne historyczne elewacje, ich szczyty, portale i bogate zdobienia gotyckie, renesansowe, manierystyczne, barokowe zostały zastąpione w większości prostymi, często skromnymi fasadami klasycystycznymi, eklektycznymi, pozbawionymi tak charakterystycznych szczytów. Zlikwidowano też tak charakterystyczne dla Torunia i miast południowego pobrzeża Bałtyku przedproża.

 

Niestety zmieniło to znacznie ogólny wizerunek, charakter i zatarło wyjątkowość Torunia, którego dotychczasowa architektura związana była z kręgami sztuki niderlandzkiej. Takie same kamienice spotkać można w Gdańsku czy Elblągu.

 

Ponadto toruńskie kamienice w XIX w. z głównie jednorodzinnych w zdecydowanej większości stały się czynszowymi kamienicami z wieloma mieszkaniami: poprzez przekształcanie niemal od stuleci ukształtowanego układu wnętrza (z m.in. charakterystyczną wysoką sienią, układem traktowym) wprowadzono podział na wiele odrębnych mieszkań. W domach takich na każdej kondygnacji mogły być nawet 4 mieszkania, najczęściej o niskim standardzie. W ten sposób powstała nowa architektura kamienic, zdominowana zabudową XIX-wieczną, kiedy to sięgające czasów gotyku, renesansu i baroku kamienice przebudowywano lub zastępowano budynkami w stylu eklektycznym, secesyjnym i modernistycznym. Zaobserwować więc dziś można stosunkowo niewielką w porównaniu z dawną liczbę fasad gotyckich, barokowych, renesansowych przede wszystkim wzdłuż głównych traktów.