Cmentarz św. Jakuba w Toruniu

W 1817 roku odbył się pierwszy pogrzeb ewangelicki na istniejącym do dziś cmentarzu na Jakubskim Przedmieściu. Część katolicką cmentarza (parafii św. Jakuba) założono w 1838 r., w wyniku czego powstało wspólne założenie cmentarne, służące dwóm grupom wyznaniowym; od 1945 r. cały cmentarz służy parafii katolickiej, zajmuje powierzchnię 2,9 ha.

W 1831 r. pochowano tu też ofiary epidemii cholery.

 

Powstanie tego cmentarza było następstwem modernizacji systemu obronnego Torunia, podjętej po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. przez władze państwa pruskiego. Wraz z rozbudową tego systemu rozbiórce uległo wiele obiektów w Toruniu, w tym średniowieczne kościoły: św. Jerzego, św. Wawrzyńca, św. Katarzyny i ich przykościelne cmentarze; zlikwidowano też cmentarz benedyktynek. Wymusiło to konieczność zorganizowania nowych miejsc pochówku.

Niestety nie zachowały się tu żadne groby z XIX w., gdyż po 1945 r. wiele z nich zostało przerabianych na nowe, katolickie, zwłaszcza po oficjalnej likwidacji ok. 1965 r. części ewangelickiej.

Najstarszym wymienianym jeszcze w 1987 r. był nagrobek A. Engelhardt (zm. 1890 r.), obecnie też nieistniejący.

 

W 2008 r. spaleniu uległa zabytkowa kaplica-kostnica z 1841 r. stojąca na terenie ewangelickiej części cmentarza.

Wśród osób wybitnych pochowanych na tym cmentarzu należy wymienić m.in.:
Ignacego Danielewskiego (1829-1907, pomorskiego działacza narodowego, literata, grób nie zachował się),
Antoniego Brejskiego (1867-1929, red. naczelnego zaśłużonej w czasie zaborów Gazety Toruńskiej, 
Jana Brejskiego (1863-1934, działacza narodowego na Pomorzu i polonijnego w Niemczech, wojewody pomorskiego),
Tadeusza Czeżowskiego (1889-1981, filozofa, profesora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika),
Mjra Armii Krajowej Bolesława Usów (1913-1954, ps. Konar, kawaler krzyża Virtuti Militari),
Adama Sorokę Zbijewskiego  (1893–1964, oficera WP 1918-1921, odznaczonego m.in. Virtuti Militari i krzyżem walecznych.