Połączenie Starego Miasta i Nowego Miasta w 1454 r.

Staromiejska elita kupiecka dążyła w XV w. do zwiększenia swego wpływu na politykę miasta, rozumianego coraz częściej jako cały zespół miejski (Stare Miasto Toruń, Nowe Miasto Toruń i ich przedmieścia). Stare Miasto – jako silne i bogate – dążyło do likwidacji odrębności samorządowej i ekonomicznej Nowego Miasta i do jego podporządkowania. Zwłaszcza na pocz. XV w. kiedy uwidocznił się kryzys dalekosiężnego handlu hanzeatyckiego, w którym intensywnie uczestniczyli kupcy toruńscy staromiejscy, zaczęli oni interesować się rynkiem lokalnym, przede wszystkim zbożowym i sukienniczym, w którym działali przecież toruńscy nowomiejscy rzemieślnicy: sukiennicy, browarnicy, garbarze.
Nowe Miasto i przedmieścia były traktowane przez patrycjat staromiejski jako swoisty teren ekspansji gospodarczej, miejsce lokowania renty, zaplecze produkcyjne dla kupiectwa staromiejskiego.

 

 

Ideę podporządkowania Nowego Miasta Torunia wzmagała także postawa jego władz, która była bardziej sprzyjająca Krzyżakom i jednocześnie bardziej od nich zależna, niż antykrzyżacka postawa władz Starego Miasta Torunia. To właśnie Stare Miasto Toruń i jego Rada była jednym z najaktywniejszych członków antykrzyżackiego Związku Pruskiego, tutaj działała Tajna Rada Związku Pruskiego przygotowująca powstanie przeciw Krzyżakom w 1454 r., podczas gdy Rada nowomiejska przejawiała dążenia do wystąpienia ze Związku Pruskiego będąc niemal lojalną wobec Krzyżaków. Jeszcze w styczniu 1454 r., tuż przed wybuchem powstania antykrzyżackiego Rada nowomiejska znalazła schronienie na toruńskim zamku przed rewoltą pospólstwa nowomiejskiego. Po zdobyciu zamku 8 lutego pospólstwo nowomiejskie zwróciło się do Rady staromiejskiej z warunkami włączenia Nowego Miasta do Starego Miasta. Warunki, które zakładały zachowanie różnych odrębności ustrojowych i gospodarczych, zostały zdecydowanie odrzucone przez Radę Starego Miasta, która 8 marca nie pytając nikogo o zgodę dokonała wcielenia Nowego Miasta Torunia, rozciągając wszelkie uprawnienia mieszczan staromiejskich na nowomiejskich, zlikwidowano urzędy z zachowaniem jedynie odrębnej ławy nowomiejskiej. Wkrótce włączono Wolę Zamkową, podlegającą dotąd komturowi toruńskiemu.
Połączenie Starego i Nowego Miasta pod władzą Rady staromiejskiej zostało zaakceptowane i potwierdzone przez króla Kazimierza Jagiellończyka w wydanych w 1457 r. tzw. przywilejach kazimierzowskich (privilegia casimiriana) dla Torunia, stanowiących kamień węgielny potęgi Torunia w następnych stuleciach (>>>).

 

Widok z Góry św. Jakuba na średniowieczny Toruń i ruch na Wiśle. Verlag von Justus Wallis, 1862 r.