Brama Ducha Św. (Klasztorna, Panieńska)
Średniowieczna Brama Ducha Św. (Klasztorna, Panieńska) jest jedną z najbardziej wyjątkowych bram toruńskich. Jest bramą typu flandryjskiego, jedną z 4 prowadzących do nabrzeża portowego, jedną z 14 dawnych bram toruńskich i jedną z 3 do dziś zachowanych.
Lokalizacja:Brama Starego Miasta. Zwana też Klasztorną lub Panieńską.
Jedna z trzech do dziś zachowanych bram, jedna z 13 (14) dawnych bram miejskich Torunia. Powstała na przełomie XIII i XIV w., tj. w okresie przynależności Torunia do państwa krzyżackiego i w czasach średniowiecznej świetności Torunia.
Jednocześnie jest to jedna z 4 bram wodnych, tj. prowadzących na nadwiślańskie nabrzeże portowe. Stojąc u wylotu ul. Ducha Św. bezpośrednio wiodła do nadwiślańskiej dzielnicy Rybaki i sąsiadowała z nieopodal tu położonym szpitalem i kościołem Ducha Św. z klasztorem panien benedyktynek, stąd nazwa bramy; od 1822 r. na miejscu owego kościoła i klasztoru stoją Koszary Racławickie, w których w latach 1925-1938 mieściła się pierwsza polska Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej. Imię tej szkoły nosi plac przed Bramą.
Pierwotnie bramę tworzyły dwie baszty z przejazdem bramnym pośrodku. Do obecnej formy przekształcona została w XIV i XV w., nadbudowana przed połową XV w. o jedną kondygnację i zaopatrzona w strzelnice do obsługi broni palnej. Ponownie nieznacznie przekształcona na początku i pod koniec XIX w.
Brama Ducha Św. reprezentuje typ flandryjski (szeroka, przysadzista forma) i jest jedną z oznak i wpływów kultury Flandrii w Toruniu - mieście, które od początku swego istnienia utrzymywało szerokie kontakty handlowe i kulturalne m.in. z miastami flandryjskimi. Możliwe one były dzięki drodze wodnej przez Wisłę i Bałtyk, bezpośrednio z portu toruńskiego, zlokalizowanego właśnie przed tą bramą (zobacz: Toruń: Hanzeatyckie emporium). Ten typ reprezentowała w Toruniu jeszcze tylko Brama Paulerska, rozebrana w 1878 r.
XIX-wieczny pruski rysunek pomiarowy Bramy Ducha Św. z widoczną m.in. nieistniejącą już dziś kratownicą
Poza funkcją komunikacyjną brama stanowiła punkt obronny na odcinku nadwiślańskim. Pomimo, że ta militarna funkcja Bramy Ducha Św. nie była tak mocno rozbudowana jak w przypadku innych toruńskich bram z przedbramiami czy barbakanami, to jednak dziś stanowi ona doskonały przykład funkcji obronnej średniowiecznych bram miejskich.
Brama ta, podobnie jak dolny odcinek ulicy Ducha Św., stoi w miejscu, gdzie jeszcze przed lokacją Torunia prowadził jar z ciekiem wodnym uchodzącym do Wisły, a później to obniżenie terenu było wykorzystywane jako droga komunikacyjna. Ze względu na podmokły i niestabilny ilasty grunt do jego wzmocnienia pod budowaną bramą użyto setki sosonowych bali wbitych głęboko pionowo, co zostało odkryte podczas badań archeologicznych.
