Planetoida Toruń

W sąsiedztwie fontanny Cosmopolis na Plantach znajduje się osobliwa Instalacja w formie aluminiowej orbity z umieszczoną na niej planetoidą Toruń (nr 12999). Została odsłonięta w dniu ogólnopolskich obchodów Międzynarodowego Roku Astronomii, 19. 02. 2009. 
 

 
Krążącą między orbitami Marsa i Jowisza planetoidę odnalazł na niebie 30. sierpnia 1981 r. sławny amerykański astronom, odkrywca blisko 600 podobnych obiektów, Edward (Ted) Bowell. Na wniosek profesora Bowella (a tylko odkrywca ma do tego prawo) planetoida uzyskała decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej nazwę „Toruń”. Obiega ona Słońce po lekko eliptycznej orbicie w czasie 3 lat 156 dni i 23 godzin. Jest kamieniem wielkości kilku kilometrów, który widziany z odległości 1 jednostki astronomicznej (odległość Ziemia-Słońce) miałby jasność 14m, czyli byłby ponad 60.000 razy słabszy niż Gwiazda Polarna.
 
W oficjalnej propozycji nadania nazwy "Toruń", złożonej w Komisji Nazewnictwa IAU, Ted Bowell podał następujące argumenty:
- miejsce urodzin Mikołaja Kopernika;
- wpisanie gotyckiej starówki Torunia w 1997 roku na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO;
- usytuowanie w mieście uniwersytetu noszącego imię Kopernika, zawiadującego największym w Polsce obserwatorium astronomicznym.
Do tej pory tylko kilka polskich miast miało swój 'kamień w kosmosie' (Gdańsk ma dwa!). Również niewielu Polaków może pochwalić się tym zaszczytem. Są wśród nich znani poeci, artyści i naukowcy, w tym astronomowie: prof. Andrzej Woszczyk, zmarły niedawno prof. Bohdan Paczyński oraz sam profesor Michałowski, jak również Kopernik i Heweliusz. Ciekawostką jest, że przepisy IAU zabraniają nazywania planetoid nazwiskami polityków.
 
Uwiecznić "(12999) Toruń" na zdjęciach nie jest łatwo - planetoida jest stosunkowo słaba i w momencie nadania jej nazwy nie była widoczna z północnej półkuli Ziemi. Akcja 'polowania' - koordynowana przez dr hab. Macieja Mikołajewskiego z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu - okazała się być sztandarowym przykładem współpracy pomiędzy różnymi ośrodkami, nie tylko w Polsce. Pierwszą próbę złapania 'Torunia", tuż przed oficjalna decyzją IAU, podjęła dr Gabriela Michalska z Instytutu Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego. W lutym 2008 r. skierowała w niebo 1-m teleskop Elizabeth znajdujący się w Południowoafrykańskim Obserwatorium Astronomicznym (SAAO), niedaleko miejscowości Sutherland. Niestety, wtedy planetoida wschodziła bardzo późno i obserwacje jej okazały się niemożliwe.
Drugie podejście wykonał w marcu Petri Vaisanen z SAAO, tym razem przy użyciu największego na świecie, 11-m teleskopu SALT. Jednak naprzeciw astronomowi stanęła niesprzyjająca pogoda i 'Wielkie Oko Afryki' nie zobaczyło asteroidy.
Lecz, zgodnie z zasadą 'do trzech razy sztuka', kolejna próba okazała się skuteczna. 22 maja 2008 r. wspomniany już teleskop Elizabeth skierował w stronę 'Torunia' mgr Krzysztof Hełminiak z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN w ... Toruniu.