Drzewo Życia z kościoła św. Mikołaja

Drzewo Życia jest wyjątkowym dziełem gotyckiej sztuki artystycznej z lat około 1350 r.

Krucyfiks powstał najpewniej w warsztacie toruńskim dla dominikańskiego kościoła św. Mikołaja w Nowym Mieście Toruniu, rozebranego w czasie zaboru przez władze pruskie w 1834 r.

Po rozbiórce kościoła zabytek znalazł swoje miejsce w kościele św. Jakuba, parafialnym Nowego Miasta.

 

Jest to jedno z najpiękniejszych i najcenniejszych w Europie przedstawień tego starotestamentowego symbolu z Księgi Rodzaju, a jednocześnie jedno z największych (7 m wysokości, 3 m szerokości), nielicznych i najstarszych na obecnych ziemiach polskich.

 

Pierwotnie wyposażone było najpewniej w relikwie drzewa Krzyża św.

Idea tego wyjątkowego dzieła wywodzi się z traktatu dydaktycznego Lignum vitae św. Bonawentury z ok. 1260 r. W Europie idea ta znalazła odbicie w wielu przedstawieniach ikonograficznych, natomiast w rzeźbie znane jest tylko to dzieło toruńskie.

Każde z rozgałęzień Drzewa rozumiane jest jako jeden etap historii zbawienia.

Na stylizowanych 12 gałęziach-ramionach krzyża umieszczone są symbole proroków i królów starotestamentowych, trzymających banderole z cytatami proroka Izajasza, które zostały umieszczone jeszcze w średniowieczu na zamalowanych cytatach innych proroków, zapowiadających Mękę Pańską i Drzewo Krzyża.

Umieszczono też liście winorośli, zdobione złotem sklepywanym ze srebrem. Ta technika świadczy i niespotykanej fachowości i doskonałości warsztatu, w którym dzieło powstało. W średniowieczu toruńskie warsztaty należały do najwybitniejszych w Europie środkowej (więcej o tym: Zabytki sztuki toruńskiej).

U góry przedstawiono pelikana rozrywającego sobie pierś żeby nakarmić swoje pisklęta, symbolizującego Chrystusa oddającego swoje życie dla zbawienia wiernych, zgodnie ze słowami Psalmu 101,7.

 

Natomiast na szczególną uwagę zasługuje postać Chrystusa. To dzieło wysokiej klasy artystycznej, pełne doloryzmu, wyrażające wręcz w drastyczny sposób Jego fizyczne cierpienie, męczeństwo i śmierć, silnie oddziałujące w ten sposób na widza.

O unikatowości i wyjątkowości tego zabytku decyduje tez zdobienie peryzonium w ornament kwiatowy, co jest wręcz niespotykane.