Gostkowo

W 1263 r. wieś została nadana przez zakon krzyżacki (dokument wlk. mistrza Anno von Sangerhausen) biskupowi sambijskiemu. W XVI w. stała się własnością rodu Czemów, a w 1670 r. patrycjusza (>>>) toruńskiego, Georga Ernsta Lichtfussa, później Czapskich. W 1761 r. Józef Czapski kasztelan elbląski sprzedał Gostkowo miastu Toruniowi, które dalej wieś wydzierżawiało. Jednym z jej dzierżawców w latach 1824-1830 był piernikarz Andreas Weese (zobacz: Dawna fabryka pierników Gustav Weese). W 1900 r. majątek dworski rozparcelowano.

 

W miejscowości znajduje się gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP, jeden z najstarszych wiejskich kościołów Ziemi Chełmińskiej, wzniesiony na przełomie XIII i XIV w., przebudowany w XVI w. wg tradycji staraniem Czemów, gruntownie remontowany w 1842 r. z częściowym zatarciem gotyckich cech stylowych, powiększony w 1925 r. o neogotycką wieżę, która zastąpiła starą, drewnianą.
Kościół kamienno-ceglany, jednonawowy, z prosto zamkniętym prezbiterium. Wnętrze nakryte drewnianym stropem. Wystrój barokowy i rokokowy z XVII i XVIII w. Cenne rzeźby gotyckie z XIV w. do pocz. XVI w. (m.in. z grupy Ukrzyżowania na belce tęczowej z ok. 1330 r., Matka Boska i św. Jan z około 1400 r.; Matka Boska z Dzieciątkiem z około 1420 r. (zobacz niżej), rzeźba św. Benona z około 1500 r.)

Płyta nagrobna Feliksa Czemy Kamińskiego z 1583 r.
Na cmentarzu przykościelnym kaplice grobowe rodzin Kentzerów i Łukiewskich z pocz. XX w.

 

To gotyckie dzieło powstało ok. 1420 r. w warsztacie toruńskim. Rzeźba drewniana jest polichromowana i złocona, znajduje się w ołtarzu głównym.

Stojąca postać Marii z wdziękiem wygina się na kształt litery S, lekko uginając prawą nogę. W ręce nad lewą nogą trzyma Dzieciątko Jezus z jabłkiem królewskim u swego boku, a w prawej owoc granatu (symbol przyszłej Męki Pańskiej), którego dodając znak krzyża przekształcono w jabłko królewskie.