Jarantowice

 

W tej niewielkiej miejscowości wiejskiej oddalonej 6 km na północ od Wąbrzeźna uwagę zwraca skromny i prosty w budowie kościółek drewniany. To dawna świątynia ewangelicka z 1785 r. Wtedy protestanci stanowili większość mieszkańców wioski.
Świątynia była przez nich użytkowana do 1945 r. Po II wojnie światowej budynek był wykorzystywany w celach magazynowych płodów rolnych. W 1960 r. został wyremontowany i przeznaczony na salę gimnastyczną szkoły. Funkcje sakralne przywrócono w 1989 r., kiedy to kościół stał się filią parafii p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Wąbrzeźnie i otrzymał wezwanie św. Maksymiliana Kolbego. Kolejny remont miał miejsce na początku XXI w., w 2006 r. kościół ponownie oddano do użytku.

Wyjątkowości na skalę ogólnopolską dodaje fakt pokrycia dachowego strzechą z trzciny i słomy.

Od strony zachodniej wyrasta wieżyczka z ośmiobocznym dachem namiotowym krytym blachą ocynkowaną. 
Wnętrze kościoła jest jednonawowe (jednoprzestrzenne), z przedsionkami, zakrystią, do której prowadzą proste, deskowe drzwi ze starym zamkiem.

 

 

Pierwsze wzmianki historyczne o osadzie Jarantowice pochodzą dopiero z 1351 r. W 1414 r. jako wieś typu przydrożnicowego obejmowała swymi granicami 72 łany, a zamieszkiwało w niej 46 rodzin chłopskich. W 1446 r. część Jarantowic znalazła się w rękach rycerskich zakonu krzyżackiego. Krzyżacy zbudowali tu kościół.

Po II pokoju toruńskim (1466 r.) i włączeniu Ziemi Chełmińskiej do Królestwa Polskiego Jarantowice weszły w skład tzw. klucza wąbrzeskiego dóbr biskupstwa chełmińskiego. Były wtedy dużą wsią i miały 59 włók ziemi. We wsi zamieszkiwało wówczas dziewięciu zagrodników. Dane z tego roku wskazują, że we wsi istniały dwie karczmy. 

Wojny polsko-szwedzkie w XVII w. spowodowały ogromne spustoszenia wsi wchodzących w skład klucza wąbrzeskiego, w tym Jarantowic. W wyniku poczynań wojennych Jarantowice zostały zniszczone doszczętnie, spalono między innymi kościół. Wkrótce na opustoszałe tereny zostali sprowadzeni osadnicy holenderscy, którzy założyli tu gminę ewangelicką. Odbudowa wsi trwała bardzo długo, aż do lat 20. XVIII w.

W Jarantowicach znajdują się też dwa niewykorzystywane już cmentarze ewangelickie z XVIII wieku.

 

W Jarantowicach w 1874 r. urodził się Paul Wegener, wybitny aktor i reżyser teatralny i filmowy. Był twórcą wyjątkowym, uznawanym za jednego z inicjatorów nurtu kina grozy w światowym filmie oraz pomysłodawcą „ikonicznej” postaci kina – Golema. Wegener był też jednym z prekursorów nurtu ekspresjonizmu niemieckiego oraz filmowym eksperymentatorem.
Jarantowice opuścił i zamieszkał na Warmii wraz z rodziną będąc 6-tygodniowym niemowlęciem.