Malowidła w kamienicy ul. Szeroka 16

Jest to jedna z większych gotyckich kamienic w Toruniu, pierwotnie mieszkalno-magazynowa, z XIV w.
W końcu XIV w. należała do znanego toruńskiego rodu patrycjuszowskiego, Rubitów.
 
Z okresu gotyckiego zachowane są piwnice i mury boczne na całej wysokości oraz w charakterystycznej łukowej niszy w wysokiej sieni gotycka polichromia ścienna Pokłon Trzech Króli.
Przed 1747 r. kamienica została przebudowana w stylistyce baroku na funkcję tylko mieszkalną; z tego czasu zachowane: elewacja tylna, sześć wysokiej klasy stropów polichromowanych - będących największym w Toruniu, wysokiej klasy artystycznej zespołem malowideł stropowych z połowy XVIII w. - i więźba dachowa.
W trakcie rosyjskiego oblężenia Torunia w 1813 r. (zobacz: Toruń napoleoński. Napoleon w Toruniu) doszło do pożaru i uszkodzeń budynku. W wynku remontukamienica została przebudowana: zlikwidowano szczyt, przemieszczono stropy poszczególnych kondygnacji, na każdej kondygnacji urządzono po jednym mieszkaniu; później wprowadzono podział na więcej ciasnych mieszkań.
Elewacja frontowa skromna klasycystyczna pochodzi z pierwszej połowy XIX w., elewacja tylna barokowa; ciekawa zabytkowa witryna sklepowa z XIX w.
 
Gotyckie malowidło z końca XIV w. przedstawiające scenę Pokłonu Trzech Króli, znajduje się w łukowej wnęce ściany bocznej wysokiej sieni na parterze.
Po lewej stronie na kamiennej ławie widoczna zasiadająca Maria z Dzieciątkiem, wychylającym się w kierunku kielicha ze złotem - to jeden z darów przekazywanych przez niezachowaną postać jednego z trzech Mędrdów (widoczna tylko jego dłoń). Pozostali dwaj Królowie widoczni są w pełni. Ubrani w dworskie średniowieczne kostiumy.
Za postacią Marii widoczna stajenka z wystającymi czubkami zwierząt - wołu i osła.
Tłem całości jest pejzaż leśny ze snenką rodzajową charta goniącego jelenia, pasących się saren oraz gotyckim niewielkim zamkiem pośrodku podłucza.
Dolna część malowidła w tej łukowej wnęce ściennej nie zachowała się.
 
 
Wysokiej klasy polichromie stropowe w tej kamienicy zostały odkryte w latach 1989-1991. Ten zespół malowideł jest jednorodny stylistycznie, o bogatym programie ideowym i ikonograficznym, poszerza znacznie wiedzę o wystroju toruńskiej kamienicy patrycjuszowskiej 1. poł. XVIII w. Na czoło wysuwają się tu treści religijne o charakterze moralizatorskim przedstawione w ideologii protestanckiej, dominującej w nowożytnym Toruniu.
Zaprezentowano więc wyznanie wiary wraz z jej podstawowymi prawdami poprzez ilustracje ze Starego i Nowego Testamentu (np. Adam i Ewa w raju - w centralnej części, w polu środowym stropu, Abraham i Izaak, Chrystus w drodze do Emaus, Prorok Eliasz karmiony przez kruki, Tobiasz prowadzony przez archanioła Rafaela), uzupełniają je alegorie cnót (Wiary, Nadziei, Miłosierdzia, Sprawiedliwości), w innym pomieszczeniu czterech temperamentów (sangwika, flegmatyka, choleryka i melancholika), w następnym czterech pór roku, w następnym pięciu zmysłów (smaku, słuchu, dotyku, wzroku, węch) oraz personifikacje czterech kontynentów. Przedstawieniom tym prawie zawsze towarzyszy Chronos (Czas), ukazany w postaci uskrzydlonego brodatego starca, który w jednej ręce trzyma klepsydrę, a w drugiej kosę. Miał przypominać o przemijaniu wszystkiego co ziemskie.
Przedstawieniom malarskim towarzyszą inskrypcje, np. pod przedstawieniem Adama i Ewy widnieje: Für Feuer und Wasser noht. Behüt uns lieber Herre Gott. Anno 1747 (Od biedy ognia i wody. Chroń nas drogi Panie Boże).
Malowidła wykonał Ferdinand Wilhelm Sidaw (Sydow; 1721-1770) w 1747 r. (sygnatura F.W. Sidaw Pinxit i 1747 na stropie tylnego traktu II piętra).
 
Barokowe malowidło Adam i Ewa w raju tuż po nadaniu imion wszystkim istotom mieszkającym w nim - jedna z 5 scen na stropie pomieszczenia w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
W dolnej części fotografii - personifikacja Nadziei - jednej z czterech przedstawionych tu cnót.
 
 
Wiara, Miłosierdzie, Sprawiedliwość - personifikacje 3 z 4 tu przedstawionych cnót, malowidło na stropie stropie pomieszczenia w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
 
 
Barokowe malowidło ilustrujące Księgę Rodzaju 22, 1-18 ze Starego Testamentu: Abraham zamierzający dokonać ofiary z syna Izaaka, powstrzymany przez Boga, który każe mu złożyć ofiarę z baranka. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
 
 
Barokowe malowidło ilustrujące fragment z 1 Księgi Królewskiej 17, 1-7 Starego Testamentu z przedstawieniem proroka Eliasza karmionego przez kruki, siedzącego nad potokiem Kerit. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
 
 
Poza czterema personifikacjami cnót na stropie wyobrażono też uosobienia czterech kontynentów (Europę, Azję, Afrykę, Amerykę), każde w charakterystycznym stroju oraz z banderolą z opisem. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
 
 
Barokowe malowidło ilustrujące fragment z Ewangelii św. Łukasza 24, 13-35 - jedyna scena z Nowego Testamentu. Przedstawia trzech wędrowców: Chrystusa w przebraniu pielgrzyma idącego incognito ze swoimi uczniami: Kleofasem i Łukaszem dorgą do widocznego w oddali miasta Emaus. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
 
 
Barokowe malowidło z przedstawieniem Tobiasza prowadzonego przez archanioła Rafaela jako anioła-stróża. Tobiasz ma przez ramię przerzuconą dużą rybę, którą anioł kazał mu złowić, by po powrocie do domu jej żółcią wyleczyć ślepotę ojca. Scena starotestamentowa z Księgi Tobiasza 5-12.
Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
 
 
Barokowe malowidło z przedstawieniem Chronosa - postaci brodatego starca ze skrzydłami, w jednej ręce trzymającego kosę, w drugiej klepsydrę. Uosabia on Czas, przypomina o przemijaniu wszystkiego co ziemskie. Pomieszczenie w trakcie przednim na II piętrze, 1747 r.
 
 
Personifikacje czterech pór roku korespondują z ww. przedstawieniem Chronosa. Towarzyszy im napis Die Hoffnung mein auff Gott allein (nadzieja moja w Bogu jedynie).
Wiosnę wyobrażono jako uskrzydloną postać w koronie kwiatowej, w prawej ręce trzymającą kosz z kwiatami, a lewej wianek.
Lato trzyma pod ręką snopek zboża, w prawej sierp.
Jesień pokazano jako uskrzydloną postać w dynamicznym ruchu, w jednej ręce trzymającą kiść winogron, w drugiej kielich.
Zima ukazana jako siedzący mężczyzna ubrany w typowy dla XVIII-wiecznego Torunia strój, tutaj dość skromny brązowy szustokor, na nogach białe pończochy podwiązane pod kolanami tasiemką oraz czarne buty z klamrami, na głowie toczek przypominający czapkę frygijską (jednocześnie jest to świadectwo pokazujące modę torunian w poł. XVIII w. - zobacz: Jak ubierali się dawni torunianie), w prawej ręce trzyma zapaloną świecę, kolejny symbol przemijania; w wazonie obok uschnięta gałązka.
 
 
Na stropach w pomieszczeniu traktu tylnego na II piętrze ukazano przedstawienia pięciu zmysłów: wzroku z dzwonkiem, smaku z rożkiem ze smakołykami w dłoni, słuchu z trąbką przy uchu, dotyku ze szczypiącym rakiem, węchu (zachowany częściowo).
Pomieszczenie w trakcie tylnym na II piętrze, 1747 r.
 W pomieszczeniu w trakcie tylnym na II piętrze znajdują się też barokowe malowidła o charakterze ornamentalnym, z przedstawieniem np. popiersia, kosza owoców, ptaków, wazonów itp.
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (1)
Róża Jakubowska, 2022-04-09 07:48:44
Przepiękne malowidła. Może będzie można to kiedyś zobaczyć?D
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj