Bractwo św. Jerzego

 

Bractwo św. Jerzego było patrycjuszowskim (patrz: Patrycjat Torunia) stowarzyszeniem, istniejącym w Toruniu w latach 1311-1842; od 1385 r. wchodziło w skład zinstytucjonalizowanego w formie Dworu Artusa 'stowarzyszenia arturiańskiego' (św. Jerzy - patron rycerstwa miał swojego świeckiego odpowiednika w królu Arturze). Stowarzyszenia takie istniały w większych miastach całej ówczesnej hanzeatyckiej Europy, a zwłaszcza w państwie krzyżackim (Gdańsku, Elblągu, Braniewie) i nawiązywały do tradycji legendarnego króla celtyckiego Artura (Artusa) i rycerzy okrągłego stołu - poszukiwaczy św. Graala - kielicha ostatniej wieczerzy Chrystusa i Apostołów. Toruńskie bractwo było najstarszym spośród wszystkich bractw św. Jerzego.

 

Bractwo skupiało przedstawicieli najznakomitszych toruńskich rodów patrycjuszowskich i bogatych kupców, trudniących się hanzeatyckim handlem dalekosiężnym. Było to więc stowarzyszenie ekskluzywne, aspirujące do odgrywania roli miejskiej arystokracji.
Zgodnie z panującym w średniowieczu i później - w renesansie - obyczajem członkowie stowarzyszeń arturiańskich-Ław swoją pozycję społeczną utwierdzali kultywując formy życia rycerskiego. Naśladując życie dworskie i szlacheckie urządzali ćwiczenia, pokazy i turnieje rycerskie, brali udział w nabożeństwach, organizowali gry i zabawy, huczne biesiady i barwne parady, zwłaszcza w dni świąt arturiańskich, m.in. w dniu Trzech Króli, dniu patrona św. Jerzego (zobacz: Idea i tradycja arturiańska w Toruniu).

O dążeniu do dorównania szlachcie przez patrycjat toruński świadczy np. urządzanie znanych od XV wieku zawodów strzeleckich bądź turniejów rycerskich typu "godzenie do pierścienia". Odbywały się one corocznie w dniu św. Katarzyny. Nagrody dla zwycięzców, przywileje i ulgi fundowała Rada miejska. Prestiż nagród podnosił fakt, że wręczane były jedynie przez córki rajców.

Turniej z 1593 roku miał szczególnie wspaniałą oprawę: trwał 3 dni z udziałem reprezentantów Gdańska i innych miast. Finałem igrzysk była uczta i bal w Dworze Artusa.

Turnieje były zawsze symbolem bezinteresownej walki, służącej wykazaniu męstwa. Przynosiły sławę najszlachetniejszą, bo zdobytą w walce. Taki ideał arturiański spełniał ważną funkcję społeczną i polityczną. Kult rycerskości pomagał wybić się z warstw niższych, a dzięki męstwu bojowemu dostąpić zaszczytu przynależności do elitarnego stowarzyszenia patrycjatu. Szczególnie w Toruniu i Gdańsku od 2. połowy XV wieku turnieje traktowane były niezwykle poważnie.

 

Członkowie Bractwa, chcąc wyróżniać się cechami rycerskości i szlachetnymi czynami, trudnili się też działalnością dobroczynną i charytatywną. Byli zobowiązani do opieki nad biednymi i chorymi, a powinność tę realizowali w szpitalu dla trędowatych - leprozorium św. Jerzego na Chełmińskim Przedmieściu.

 

Bractwo św. Jerzego było ściśle powiązane z Radą miejską. W skład jego zarządu wchodzili przedstawiciele rajców i ich rodziny.