Brama Wielka (Wysoka; Kotlarska)

 

Ta jedna z dwóch wschodnich bram miejskich Starego Miasta pierwotnie nazywana była Dobrzyńską. Jeszcze przed lokacją Nowego Miasta Torunia (1264 r.) na wschód od niej prowadziła "stara droga dobrzyńska", wymieniona po raz pierwszy w 1276 roku. Droga ta była elementem ważnego szlaku handlowego z hanzeatyckiego Torunia na Mazowsze i do Rusi (Włodzimierza Wołyńskiego i Kijowa; zobacz: Toruń Hanzeatyckie emporium). Dziś śladem fragmentu tej drogi jest przebieg ulicy Wielkie Garbary na Nowym Mieście.

 

Brama Wielka (lub też Wysoka) stojąca niegdyś w ciągu wschodniego odcinka murów miejskich Starego Miasta usytuowana była na obecnej ulicy Szerokiej przy wschodnim krańcu jej skrzyżowania z ul. Podmurną. 

Brama od strony zewnętrznej (Nowego Miasta) poprzedzona byłą przedbramiem. Tuż przed nim przerzucony był most (tzw. kotlarski) nad fosą miejską, po przeciwnej stronie którego stała brama miejska Nowego Miasta (zobacz: Brama nowomiejska bezimienna), stojąca w ciąghu linii murów nowomiejksich.

 

Jako pierwsza w XIX w. rozbiórce uległa właśnie ta brama - stała wewnątrz połączonych organizmów miejskich Starego i Nowego Miasta Torunia i dawno straciła swe funkcje, poza tym szukano nowych terenów budowlanych. Już jednak w 1. poł. XVII w. Rada toruńska wydała pierwsze zgody na zabudowanie fosy. 

 

Gotycka brama została zburzona w 1834 roku.

Obecnie w ulicy zaznaczono dawny most nad fosą poprzez nawierzchnię ułożoną ciemną kostką brukową, a na murze kamienicy narożnej umieszczona tablica informacyjna z lokalizacją.

 

Nie jest znany dokładny wygląd bramy. Na podstawie szkiców Matthausa Meriana z ok. poł. XVII w. (ilustracja obok) uważa się, że była to czworokątna wysoka bryła przechodząca w górnej części w wielobok z okrągłymi wieżyczkami.

Nazwa Bramy Kotlarskiej pochodziła od zakładu produkującego kotły, który znajdował się niegdyś opodal, w fosie między Starym a Nowym Miastem (w 1617 r. kotlarz Jacob Bogenaw pierwszy uzyskał zgodę na budowę pierwszych budynków w fosie).