Ulica Wielkie Garbary

Przebieg ulicy Wielkie Garbary w formie łuku to ślad biegnącej tędy dawnej ważnej drogi z Torunia przez Lubicz do Dobrzynia nad Wisłą i dalej na Ruś. Drogą tą (nazywaną dobrzyńską) od XIII w. wiódł trakt handlowy z hanzeatyckiego Torunia do Włodzimierza Wołyńskiego i Kijowa (zobacz: Toruń: Hanzeatyckie emporium).

Łukowy przebieg ul. Wielkie Garbary omijał w ten sposób dawną podmokłą dolinę i obniżenie terenu będące przedłużeniem na północny-zachód tzw. stawu komtura (zobacz: Zamek krzyżacki przed 1454 r.).

Droga dobrzyńska wiodła od niezachowanej do dziś staromiejskiej Bramy Wysokiej (zwanej w średniowieczu też Bramą Dobrzyńską), a po lokacji Nowego Miasta Torunia w 1264 r. weszła w skład układu urbanistycznego tego miasta i odwzorowała się jako jedna z nielicznych ulic o przebiegu odbiegającym od regularnej szachownicy. Przeciwny kraniec ulicy prowadził do niezachowanej Bramy Garbarskiej.

 

Widok w kierunku zachodnim

 

Nazwa ulicy pochodzi wprost od dominujących tu od średniowiecza (działających tu nawet jeszcze przed lokacją Nowego Miasta Torunia) garbarzy, a konkretnie czerwonoskórników - jednego z najbogatszych obok sukienników i piwowarów cechów rzemieślniczych Nowego Miasta. Ich urządzenia garbarskie ulokowane były nad Strugą Toruńską (Bachą; zobacz: Kaszownik), płynącą w kierunku Wisły na zapleczach domów stojących przy południowo-zachodniej pierzei ulicy.

Po połowie XVI w. przejściowo na kilkadziesiąt lat wschodni odcinek ulicy (między ob. ul. Piernikarską a Ślusarską) zaczęto nazywać Junckergasse (pol. Pańską) lub Młyńską, jako że prowadziła do młynów usytuowanych na górnym przedzamczu dawnego zamku krzyżackiego.

Od poł. XVI w. zauważa się mniejszą liczbę garbarzy przy tej ulicy na korzyść piwowarów i rzeźników. Garbarze z kolei od tego czasu liczniej zaczęli osiedlać się przy ulicy Paulerskiej, odtąd zwanej Małymi Garbarami.

 

Rozwidlenie ulic Wielkie Garbary i Królowej Jadwigi tworzy niewielki placyk, przy którym dominuje narożna okazała kamienica z końca XIX w. o wystroju neobarokowym z narożną wieżyczką (Wielkie Garbary 18). Budynek powstał w 1899 r. na miejscu dwóch średniowiecznych domów. Narożną neobarokową wieżyczkę dostawiono ok. 1908 r.

Na parterze i I piętrze mieściła się wtedy ekskluzywna kawiarnia "Keiserkrone". Obecnie salon empik.

 

 

Pośrodku placyku od 1996 r. stoi stylizowana konstrukcja z zegarem, której trójboczny rzut z trzema tarczami odpowiada trzem zbiegającym się ulicom. Całość utrzymana jest w stylu eklektyzmu i secesji. Zegar wyprodukował znany niegdyś toruński producent - firma Metron.