Varia

W Toruniu natomiast mentalność wschodnioeuropejska: "budujemy tramwaj", więc wyburzamy historyczną (!) zabudowę, buldożery jeżdżą po zachodniej pierzei Szosy Chełmińskiej gdzie stała stylowa, tworząca genius loci dzielnicy architektura, wycinamy drzewa, krzaki, wszystko, lejemy dużo asfaltu, poszerzamy normalną ulicę miejską o szerokości 25 m, o LUDZKICH I URBANISTYCZNYCH PROPORCJACH do megalomańskiej 'autostrady' o czterech równoległych jezdniach o szerokości 95 m!

W kwietniu 2023 r. rozpoczęły się badania archeologiczne poprzedzające budowę kamienicy pod adresem ul. Piekary 12 na Starym Mieście. Na południowej części tej parceli stoi kamienica z ok. XV w. o renesansowych cechach, natomiast na północnej części jest miejsce po dawnej, nieistniejącej już średniowiecznej kamienicy.

Skarby XII-wieczne odkryto w czasie badań archeologicznych prowadzonych przed rozbudową Komendy Wojewódzkiej Pastwowej Straży Pożarnej.

Hanzeaci z krajów położonych w rejonie Morza Północnego i Bałtyku osiedlają się w Portugalii już w wieku XII, są to kupcy, rzemieślnicy, bankierzy, notariusze, wojskowi.

12 września 1683 r. doszło do tzw. odsieczy wiedeńskiej – jednej z najważniejszych bitew historii nowożytnej. Co w związku z tym ma Toruń i nasz region – Ziemia Chełmińska? Niemało. Łączy nas sam główny bohater – głównodowodzący 67-tysięczną austriacko-niemiecko-polsko-litewską armią – król Rzeczpospolitej Jan III Sobieski oraz nierozerwalnie z nim związany Jakub Kazimierz Rubinkowski

Pod szczytnym celem, którego realizacja – jak czytamy w opisie - „przyczyni się do zmniejszenia zatłoczenia motoryzacyjnego w mieście, poprawy płynności ruchu i ograniczenia negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne” zlikwidowano historyczną strukturę urbanistyczną tej dzielnicy wyburzając całą zachodnią historyczną pierzeję ul. Szosy Chełmińskiej wraz z wycinką dziesiątek drzew, tworząc w to miejsce dramatycznie dezurbanizacyjny ściek w centrum miasta: przeskalowaną, odhumanizowaną trasę szybkiego ruchu dla... samochodów.

23 lipca 1997 r. rozpoczął się w Toruniu demontaż pomnika wdzięczności Armii Radzieckiej w Toruniu, zlokalizowanego na Plantach przy dawnym bastionie św. Wawrzyńca - przy ul. Wały Sikorskiego 19. Rozbiórce tej towarzyszyły silne emocje; wywołała ona ogólnopolskie, a nawet międzynarodowe polsko-rosyjskie zamieszanie, w tym także interwencje na wysokim szczeblu politycznym i dyplomatycznym.

Ekspozycja tego zabytku dziś jest niestety zakłócona, podziwianie monumentalizmu i ogólnego widoku jest obecnie niedostępne.

Jednym z częstszych zapytań turystów w czasie oprowadzania przez przewodników jest liczba ludności Torunia. Często też turyści porównują tę liczbę do innych, swoich miast. Wzięliśmy zatem teraz na tapet tę kwestię i przedstawiamy ją niniejszym

„Zarządzanie obszarami historycznymi i kulturowymi Torunia zgodnie z ideą równoważenia wykorzystania przestrzeni w celach turystycznych” – to mądre określenie to jeden z kierunków działań, mających na celu „rozwój turystyki zrównoważonej” w Toruniu w dokumencie pt. „Program rozwoju turystyki dla miasta Torunia do 2030 r.”, który toruńska rada miejska przyjęła do realizacji w maju 2022 r. Ten kierunek działań ma opierać się na „podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz ich realizacji z poszanowaniem zasobów historycznych i kulturowych miasta...”

A teraz zdradzamy wiedzę tajemną, ze specjalną dedykacją dla TAK Toruńska Agenda Kulturalna, urzędników miejskich Torunia - organizatorów Bella Skyway Festival oraz wszystkich innych mass mediów, jak np. Nowości, Dzień Dobry Toruń. Poruszaliśmy z inspiracji miejskiej instytucji (TAK), na którą i my łożymy swoje podatki, do tematu wracamy.

Pierwsze wzmianki o zakładaniu przez Kopernika wodociągów w miastach Prus Królewskich i Warmii spotykamy już w XVII w. Wiadomość ta pozornie wydaje się prawdopodobna, gdyż Mikołaj nasz — podobnie jak i wielu innych wybitnych uczonych okresu Renesansu — posiadał wszechstronne zainteresowania. 

Gdy wiosną 1995 r. przystępowano do prac budowlanych na miejscu dawnych, rozebranych zabudowań zakładów graficznych między ul. Rabiańską 17 a ul. Bankową 14/16 na Starym Mieście, można było spodziewać się ciekawych znalezisk, bo teren ten nie był wcześniej przekopywany pod zakładanie jakichkolwiek mediów i instalacji.

"Najbardziej zielone miasto na świecie" uzyskało ten tytuł nie dlatego, że jego główne zabytkowe place i zabytkowe obiekty są (przesadnie) obsadzone drzewami. Być "miastem zielonym" to nie znaczy zadrzewionym w każdym możliwym metrze kwadratowym. 

Jedną z dekoracji miejskich z okazji Międzynarodowego Roku Kopernikańskiego 1973 była wysoka metalowa instalacja artystyczna Astrolabium umiejscowiona na placu Armii Krajowej (wtedy pl. Walki Młodych). Stanowiła dominantę tego skrzyżowania stojąc na jego środku, pomiędzy jezdniami, tuż przy wjeździe na most przez Wisłę (dziś im. Piłsudskiego).

Plac zaczął się kształtować po rozebraniu zachodniego odcinka średniowiecznych murów miejskich oraz Bramy Starotoruńskiej, co nastąpiło przed 1890 r. Odsłoniła się wtedy dzisiejsza wschodnia pierzeja późniejszego placu. 

Podczas gdy w Warszawie prasa rozpisuje się na temat zepsucia przestrzeni miejskiej przez 1 (literalnie JEDNĄ) skrzynkę ustawioną na tle ściany nowego pawilonu wejściowego do stacji metra Zacisze, w Toruniu mamy bezpruderyjną orgię czterech skrzynek + kilku słupów i słupków, wprowadzającą polsko-swojskie ożywienie estetyczne w tę żałośnie nudną, uporządkowaną przestrzeń.

W nocy z piątku na sobotę (2/3 grudnia 2022 r.) spłonęła zabytkowa willa "Skaut". Kolejna w stylu zakopiańskim, w Zakopanem. Willa Skaut nad potokiem Bystra to jeden z najciekawszych zabytków Zakopanego, pochodzący z 1910 r. Zaprojektowana została przez Tymona Niesiołowskiego. I właśnie ta postać łączy Zakopane z Toruniem w tej kwestii.

Na drugiej od wschodu przyporze południowej ściany kościoła Świętojańskiego spostrzec możemy nieregularną plamę starego tynku. To ślad po dawnym zegarze słonecznym. Jeszcze do końca XX w. zachowała się jego wskazówka - równoległy do osi Ziemi gnomon.

Katedra w Strasburgu i katedra w Chełmży. 1020 km i 20 km od Torunia. Co je łączy z Toruniem? Wbrew pozorom niemało.

Cenne dzieło ma 500 lat. Od 400 lat jest w Toruniu, a teraz PiS chce nam go zabrać! Nigdy nie było własnością państwa polskiego, zawsze miasta Torunia.

"Ku pamięci męża stanu, Jarosława Kaczyńskiego, który podczas spaceru po Parku Miejskim Cegielnia 29 lutego 2021 roku nadepnął na niniejszy konar przełamując go z hukiem w pół. Konar po zabezpieczeniu przez Służby przekazany został w darze mieszkańcom miasta. Pozłocenia artefaktu dokonał Prezydent Michał Zaleski na uroczystości 30-tych urodzin Radia Maryja w Toruniu"

O przygotowaniach do rzekomej pionizacji toruńskiej Krzywej Wieży. A to za inspiracją rusztowań, które w styczniu 2022 r. stanęły przy jednej ze ścian obiektu. Myśl od razu przerodziła się w obawę o los zabytku. Obawę nie bezpodstawną, mając na względzie dotychczasowe inne działania decydentów toruńskich i ich postępowanie z dziedzictwem historycznym miasta.

Każdego roku 6 grudnia mija kolejna rocznica wpisania w 1997 r. toruńskiego średniowiecznego centrum na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Znaleźliśmy się - jak pisze Prezydent Torunia Michał Zaleski na swoim profilu fb - "w gronie ponad tysiąca miejsc na świecie szczególnie chronionych ze względu na swą ponadprzeciętną wartość". A jednym z przykładów owej szczególnej ochrony dziedzictwa jest kamienica przy Piekarach 47 na Starym Mieście.

Kamienica narożna Rynek Nowomiejski 1 / ul. św. Jakuba na Nowym Mieście powstała na miejscu dwóch kamienic sięgających średniowiecza. Została zbudowana na pocz. XX w. i ozdobiona secesyjnymi detalami i ornamentami. W takiej formie jest widoczna na starej fotografii z okresu okupacji niemieckiej 

Niewielu zapewne torunian, nie mówiąc o turystach, zauważyło brak w Toruniu "Komturii". Niewielu również w ogóle było świadomych istnienia tego wieczornego widowiskowego spektaklu światła i dźwięku na ruinach toruńskiego zamku krzyżackiego.

Biuro Toruńskiego Centrum Miasta wymyśliło ideę „Zielony pomost” - projekt o wartości 2,9 mln zł, w skład którego weszły m.in. świetlne iluminacje przez Wisłę, mające symbolizować toruński most króla Jana Olbrachta z 1500 r., wtedy najdłuższy w Polsce i drugi na Wiśle po moście krakowskim. Sama idea upamiętnienia takiego mostu ciekawa, jednak forma realizacji beznadziejnie fatalna. 

Oto zapewne pod płaszczykiem dbałości o "retencję wody", albo tworzenie "łąk kwietnych" albo pod wpływem innych takich haseł głoszonych przez różnych zielonych, Park Tysiąclecia w Toruniu - ledwie "zrewitalizowany" (w latach 2017-2020) - dziczeje obecnie w oczach.

Okolica przed dworcem (wraz ze skrzyżowaniem ul. Żółkiewskiego-Kościuszki) stała się rozległą pustą przestrzenią, gdzie priorytetem jest samochód i infrastruktura dla samochodów. A miasto (architektura, zabudowa, ludzie, infrastruktura dla pieszych) oddaliło się od dworca, cała ta bezpierzejowa część Torunia sprawia teraz wrażenie chaosu urbanistycznego, szpetoty przestrzennej i jest nieprzyjazna pieszym, wręcz zniechęca pieszych do poruszania w takich okolicznościach.

Władze Torunia dążą do wytworzenia reprezentacyjnego miejsca o nowatorskiej architekturze, które będzie nowym "salonem Torunia", będzie "spełniać oczekiwania użytkowników o wysoce rozwiniętym wyczuciu estetyki", "miejsca przyjaznego dla ludzi", "strefy przyjmowania znamienitych osobowości...", a w kontekście "wysokiej rangi" starówki będzie jej "uzupełnieniem i twórczym rozwinięciem"

Zacofanie urbanistyczne Torunia na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI w. to wszystkie te cechy miasta oraz działania jego władz, które są wprost przeciwne do działań miast zachodnich, realizujących idee "nowego urbanizmu". Toruńskie dzisiejsze zacofanie to więc m.in.: miasto nieprzyjazne pieszym, przyjazne kierowcom i samochodom = miasto budowane wg uznanych za negatywne tendencji sprzed 50 lat, których skutki Europa zachodnia od wielu lat naprawia

Najbardziej okrągłą i najbardziej znaczącą rocznicę, jaką będziemy obchodzić w 2021 r. jest 500-lecie dwóch istotnych nie tylko dla Torunia wydarzeń. Działy się one w 1521 r., a były to: - początek ruchu reformackiego w Toruniu, wyrażający się silnymi ruchami społecznymi, - zawarcie przez króla Zygmunta Starego i wielkiego mistrza Albrechta Hohenzollerna ostatniego w historii rozejmu polsko-krzyżackiego

O tym, że kościół św. Jakuba na Nowym Mieście w Toruniu jest wyjątkowym zabytkiem architektury gotyckiej i skarbnicą cennych dzieł sztuki wiadomo powszechnie. Od kilku lat przeprowadzane są największe w jego historii prace renowacyjne i konserwatorskie. Okazuje się, że restaurowana budowla cały czas zadziwia i zaskakuje. Niespodziewanie odkrywane są nowe, cenne obiekty i dzieła sztuki.

Jeśli jest Stary Rynek np. w Poznaniu czy w Bydgoszczy to dlaczego nie w Toruniu? Dlaczego w Toruniu jest Staromiejski?

Hasło "starówka" większość osób zaraz rozumie jako "stare miasto" czyli obszar o średniowiecznym najczęściej rodowodzie, dawniej otoczony miejskimi murami obronnymi, a więc obszar stanowiący teren miasta lokacyjnego. Tymczasem sprawa jest skomplikowana w przypadku Torunia. Bo owszem mamy Stare Miasto (średniowieczne miasto lokacyjne dawniej otoczone murami), ale mamy też Nowe Miasto 

Scenariusz projekcji, przygotowany w 8 wersjach językowych, przedstawia najważniejsze wydarzenia z historii Torunia, prezentuje jego architekturę i układ przestrzenny hanzeatyckiego Torunia z II połowy XV wieku. Wprowadza widza w dramatyczne wydarzenia wojen polsko - krzyżackich XV wieku, opisując rolę naszego miasta w tych konfliktach. >>>

Dawni Torunianie - a chodzi o Toruń nowożytny (a więc z czasów przedrozbiorowej świetności), będący jednym z kilku największych i najważniejszych miast Rzeczypospolitej - lubowali się w antycznej mitologii, byli zafascynowani starożytnym Rzymem. Był on wzorem dla posiadającego dużą autonomię Torunia, miasta często zwącego się republiką (Respublica Thorunensia).

Park kulturowy prawnie ogranicza nadmierną komercjalizację historycznego centrum miasta, chroni urbanistykę oraz ekspozycję bogactwa dzieł architektury, które są niezbędne dla kształtowania tożsamości lokalnej i utrwalenia unikatowości dziedzictwa kulturowego, a tym samym dla wzmocnienia poczucia przynależności w związku z miejscem.

Pomimo oczywistego i obiektywnego faktu występowania w Toruniu jednych z najlepszych i najwybitniejszych architektonicznie przykładów europejskiego gotyku ceglanego Toruń nie jest członkiem europejskiego stowarzyszenia Europejski Szlak Gotyku Ceglanego!

Przybytek kultury, jakim jest toruński Teatr Horzycy ma w swej historii doniosłe karty, zapisane wyjątkowymi zasługami. Tymczasem w dzisiejszych czasach dokonuje się jakby profanacja tego zabytku, obiektu dziedzictwa. I co gorsza profanacji tej dokonują tzw. ludzie kultury - pracownicy tegoż teatru. Dyrekcji najwyraźniej brak świadomości i wrażliwości, brak wyczucia poszanowania dziedzictwa i przestrzeni publicznej, brak przede wszystkim szacunku dla zabytku.

15 czerwca 1936 r. rozpoczęła się w Toruniu I Pomorska Wystawa Turystyczna. Została zorganizowana przez delegaturę w Toruniu Ligi Popierania Turystyki

Nie, nie chodzi tu o placówkę opiekuńczo-wychowawczą. Chodzi o kultowy w czasach PRLu dom towarowy na ul. Szerokiej 6 na Starym Mieście. Wzorcowy sklep z artykułami dla najmłodszych. Był tam i sklep odzieżowy i fryzjer, ale był przede wszystkim sklep z zabawkami. To był raj dla dzieci wtedy! Największy sklep z zabawkami w Toruniu.

Warto odbudować hełm na wieży ratuszowej, bo Ratusz Staromiejski w Toruniu jest takim dziełem architektury, które posiada znaczenie symbolu, a hełm wieżowy był tą formą, która stała się dla niego i całego Torunia charakterystyczna.

Była też kiedyś w Toruniu przez długie stulecia Polska Wisła (Polnische Weichsel); obecnie o nazwie tej mało kto pamięta, podobnie jak o polskim moście. Polską Wisłę w nomenklaturze polskiej zastąpiono Małą Wisłą (albo Wisełką). W ten sposób nie wiedzieć dlaczego zniszczono kolejny kawałek dziedzictwa Torunia. Dzisiaj Mała Wisła to właściwie niemal suche koryto, jedynie ślad po dawnej odnodze rzecznej. Wyschnięta Polska Wisła ułatwia dostęp do filarów mostu nad nią, które stają się polem publicznie eksponowanej twórczości "artystycznej".

W toruńskim kościele Mariackim, będącym swoistym panteonem nowożytnego patrycjatu toruńskiego, podziwiać możemy manierystyczne epitafium z ok. 1590 r. przedstawicieli zacnego rodu Strobandów. Wśród wielu przedstawionych tu alegorii uwagę zwraca brak dwóch postaci. Jedna to bodaj najważniejsza, symbolizująca Miłość - Caritas, po której poza konsolą pozostała plakieta z napisem "Amor" w centralnej części epitafium

Jako konstruktor gdański astronom samodzielnie opracował i wykonał wiele przyrządów naukowych, ale do dziś zachował się jedynie ten cyrkiel. Jednocześnie to jedyny jego przyrząd osobisty, który dotrwał do naszych czasów i najcenniejsza po nim pamiątka.

O tym, że Toruń leży geograficznie, historycznie i kulturowo na Pomorzu przypominamy tutaj. Nie jest to wiedza tajemna. Podobnie jako to, że jest to Pomorze Nadwiślańskie i nie jest ono równoznaczne z Pomorzem Gdańskim. Pomorze Nadwiślańskie składa się m.in. z Pomorza Gdańskiego oraz z Ziemi Chełmińskiej. Tymczasem błędy pojawiają się od czasu do czasu w różnego rodzaju publikacjach i publicznych wystąpieniach, sugerując tożsamość Pomorza Gdańskiego i Pomorza Nadwiślańskiego. 

Pomorze Nadwiślańskie jest jednolite pod względem historii, kultury i dziedzictwa. Jest więc regionem łączącym trzy wielkie miasta pruskie: Toruń, Gdańsk, Elbląg i inne miasta pomiędzy. Historyczna wspólnota dziejowa spowodowała, że te różnorodne etnicznie i etnograficznie obszary od kilku stuleci tworzą jeden kulturowy region pomorski.

To krótka i wąska uliczka na peryferiach toruńskiego Nowego Miasta. Jednocześnie zaniedbana, wzbudzająca poczucie strachu, często wypełniona śmieciami, porzuconym starym umeblowaniem i oczywiście psimi kupami. Ma jednak niezaprzeczalnie swój urok i nastrój. Nieczęsto trafiają tu turyści, a szkoda, bo to właśnie na Zaszpitalnej można zobaczyć i poczuć hardkorowy chuligański folklor dzielnicy Torunia wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.  

Piernik toruński i dziś wciąż funkcjonuje w kulturze. Jest wyrazistym i trwałym elementem tożsamości, elementem toruńskości. Nie jest tylko produktem turystycznym wynikającym z dziedzictwa Torunia. Piernik toruński towarzyszył torunianom i najważniejszym uroczystościom miejskim od stuleci. Był ekskluzywnym towarem, często używanym jako drogi podarunek dla koronowanych głów i innych wpływowych osób. Tymczasem obecnie ma miejsce fakt wręcz niewiarygodny...

W architekturze attyką określa się górny element fasady budowli zasłaniający dach. Elementem tym może być ścianka, balustrada ponad gzymsem w postaci np. rzędu tympanonów, sterczyn, balasek, które często przybierają ozdobną formę. W każdym razie attyka ma stanowić ciekawe i niepospolite zwieńczenie elewacji.  Attykę stosowano w antycznym Rzymie i Grecji. W średniowieczu właściwie jej nie używano lub bardzo rzadko, powróciła do architektury dopiero wraz z renesansem i stała się modna. A jak było z attykami w Toruniu?

"Pruska baba" - brzmi dość tajemniczo i intrygująco. A w rzeczywistości to (najprawdopodobniej) chłop raczej. Chodzi o kamienne posągi o niejasnym pochodzeniu. Jedna z takich bab znajduje się w Toruniu.

Czy wiecie, że fontanna Neptuna była niegdyś także w Toruniu? Od około 1700 r. stała w reprezentacyjnym miejscu - na Rynku Staromiejskim. Ufundował ją Johann Zimmermann w formie pięknej studni z postacią Neptuna w zwieńczeniu. Uległa ona jednak zniszczeniu już w 1740 r...

W murze ogrodzeniowym przy wejściu na teren kościoła Świętojańskiego od strony ul. Żeglarskiej/Kopernika znajduje się renesansowy zdrój miejski z ok. 1543 r. Było to jedno z kilku publicznych miejsc w Toruniu, do których wodociągiem doprowadzano bieżącą wodę z ujęć oddalonych od centrum.

Wśród wielu unikatowych i wyjątkowych cech toruńskiego historycznego centrum, są niestety też niechlubne. Do nich należy m.in. ogromnej skali zaśmiecenie miasta wszechobecnymi samochodami. To oczywiście wynik wieloletnich decyzji władz Torunia, które są odpowiedzialne za ten stan rzeczy. 

Toruński kościół Mariacki pod wieloma względami jest najbardziej wyjątkowym i unikatowym zabytkiem gotyckim w Polsce. Reprezentuje niemal wszystko to, w czym gotyk jest najlepszy.