Toruń nie dba o dziedzictwo

To jeden z najciekawszych i najcenniejszych zabytków architektury szkieletowej w Toruniu. Jednocześnie jest jednym z najlepszych przykładów degradacji dziedzictwa toruńskiego i braku dbałości o nie przez właściciela, jakim są władze Torunia

Jednak nadal dziedzictwo w muzeum toruńskim przegrywa z plagą naszych czasów - wszechobecnymi samochodami. Nadal priorytetem jest możliwość parkowania, gdzie parkujące pojazdy skutecznie zasłaniają babę, bo przecież samochód to święta rzecz, bo przecież trzeba przyjechać i zaparkować tuż pod ścianą zabytkowego budynku, niemal w drzwiach. Bo przecież nie po to raport UNESCO z 2004 r. wypomina Toruniowi nadmiar samochodów i konieczność ich usunięcia z obszaru UNESCO, żeby realizować wytyczne i sugestie w tymże raporcie przedstawione. Można to przecież zignorować. Tym bardziej mogą muzealnicy - ludzie związani z ochroną dziedzictwa.

Do dewastowanych zabytków, o które właściciel - miasto - od dłuższego czasu nie dba pomimo obowiązku, należy m.in. Grodza VI Twierdzy Toruń; to obiekt 200-letni, zbudowany ok. 1819-1824 r.

Dom Dziecka przestał istnieć w marcu 1990 r., odszedł wraz z mijającą epoką. Pozostały jednak pamiątkowe ślady po nim. Są to płaskorzeźby na elewacjach, jedyne tego typu socrealistyczne dzieła w Toruniu. Powstały w latach 50. XX w. i w duchu ówczesnej propagandy socjalistycznej obrazują motywy i wizerunki pracy (dzieci z atrybutami różnych zawodów), dziecięcej zabawy oraz przedstawienia zwierząt.

Apteka Królewska działała w Toruniu w latach 1389-2011 czyli przez 622 lata. Była najstarszą i nieprzerwanie działającą apteką w Europie i na świecie. Niezwykle trudno przejść do porządku dziennego i zrozumieć tak drastyczne zaniedbanie ze strony władz miasta, które nie zrobiły nic dla uratowania tej wielkiej tradycji i jej unikatowości na skalę europejską. Dowodzi to, że władze Torunia nie zdają sobie sprawy i nie są świadome ze znaczenia historycznego i z tego, co Toruń utracił.

Terasowe wzniesienia Góry św. Jakuba pozostawione bez opieki degradują się od wielu dziesięcioleci, porastają dziką roślinnością, zamiast służyć jako poważna atrakcja o walorach poznawczych, edukacyjnych, tak przyrodniczych, jak historycznych i urbanistycznych oraz doskonały punkt widokowy na historyczne centrum Torunia od wschodu.

Geretowo (Katarzynka). Centrum tego ogromnego powierzchniowo dawnego folwarku stanowiła rezydencja toruńskiego patrycjusza, Samuela L. Gereta, otoczona parkiem. Obecnie jest to własność miejska. Zniszczone dziś założenie dworsko-parkowe, którego centrum stanowi zdewastowany i przekształocny dawny dwór to jedyna pozostałość dawnego Geretowa

W 1992 r. zlikwidowano wpisany do rejestru zabytków dawny cmentarz staroluterański przy ul. Gałczyńskiego przekształcając go w skwer. Cmentarz był jedynym świadectwem istnienia w Toruniu społeczności staroluterańskiej, które zostało zlikwidowane przez władze miasta nie tylko niezgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych (istniały bowiem pochówki, od których nie minęły ustawowe 40 lat, by można je zlikwidować), ale też jako obiekt wpisany do rejestru zabytków. 

Toruń jest jedynym miastem w Polsce powszechnie i tak silnie kojarzonym z piernikami i tradycją piernikarską. Tradycja ta jest niemal tak samo stara jak samo miasto i trwa nieprzerwanie prawie 800 lat. Piernik toruński i dziś wciąż funkcjonuje w kulturze. Jest wyrazistym i trwałym elementem tożsamości, elementem toruńskości. Tymczasem obecnie ma miejsce fakt wręcz niewiarygodny: tak wyjątkowy na skalę europejską produkt, cieszący się żywą tradycją i ogromną renomą od kilku stuleci do tej pory – w przeciwieństwie do innych podobnych – nie został objęty wpisem na żadną z list dotyczących ochrony dziedzictwa...

Na ulicach o zabytkowej zabudowie oraz na ulicach w strefie zamieszkania stosuje się tzw. znaki mini (MI), będące jedną z pięciu grup wielkości znaków określonych w polskim prawodawstwie. Zwiększa to estetykę tych ulic, a także bardziej chroni przestrzeń krajobrazu kulturowego, wpisuje się w ochronę zabytków, a więc też ich ekspozycję. Dlaczego zatem w Toruniu decydenci nie dbają o to?

Park kulturowy prawnie ogranicza nadmierną komercjalizację historycznego centrum miasta, chroni urbanistykę oraz ekspozycję bogactwa dzieł architektury, które są niezbędne dla kształtowania tożsamości lokalnej i utrwalenia unikatowości dziedzictwa kulturowego, a tym samym dla wzmocnienia poczucia przynależności w związku z miejscem.

Podczas gdy inne miasta eksponują takie dziedzictwo, tworzą na ich podstawie tematyczne szlaki turystyczne industrialne i przemysłowe, wzmacniając czy wręcz dopiero budując swoją atrakcyjność turystyczną - Toruń niestety burzy zabytki, nawet będące tak ciekawym przykładem architektury przemysłowej.

W 2019 r. władze Torunia masakrując miasto, działając wbrew wiedzy naukowej (prawo Lewisa-Mogridge'a), wbrew współczesnym, realizowanym na Zachodzie tendencjom naprawy miast (np. "nowego urbanizmu"), wbrew temu, jak problemy komunikacyjne rozwiązują miasta zachodnie, z dumą obwieściły, że w miejscu wyburzonego budynku (historycznego, będącego obiektem dziedzictwa Torunia) stworzyły "Nowy, duży parking na Grudziądzkiej"

Na początku marca 2021 r. władze Torunia pokazały szczególny przykład toruńskiego wkładu w rozwój kultury, poczucia estetyki i szacunku do dziedzictwa, skandalicznie traktując po raz kolejny pomnik Mikołaja Kopernika jako słup ogłoszeniowy. Monument oszpecono i zdewastowano. Na postać astronoma nałożono bowiem baner promujący Halowe Mistrzowa Europy w Lekkiej Atletyce, odbywające się w Toruniu 5-7 marca 2021 r. 

Wyburzenie budynku, planowane na połowę marca 2021 r., wywołało szerokie poruszenie i dyskusję publiczną nt. trwającego niszczenia dziedzictwa Torunia. Jest to bowiem kolejny w ostatnim czasie dom z pruskiego muru powstały w okresie przełomu XIX i XX w., tworzący pewien specyficzny nastrój i ducha miejsca niektórych dzielnic Torunia; po drugie dom ten związany był ze znaną postacią kultury polskiej - Heleną Grossówną

W trakcie budowy tzw. węzła przesiadkowego zniszczono nie tylko wspaniałą lipową aleję, jaką tworzyły dwa podwójne rzędy drzew wzdłuż Al. Jana Pawła II, ale także oś widokową w ciągu ulicy Chopina, a więc wartość kulturową podlegającą ochronie.

Oto znana i kontrowersyjna współczesna dobudówka do XVIII-wiecznego domu na Moście Paulińskim od strony placu podominikańskiego na Nowym Mieście w Toruniu. "To bardzo zły przykład fałszowania przestrzeni historycznej" - mówi były miejski konserwator zabytków.

Obecnie budynek dawnej Pomorskiej Rozgłośni Polskiego Radia niestety w wyniku "styropianizacji", adaptacji na mieszkania oraz nadbudowie wschodniej części zatracił większość swych modernistycznych cech stylowych. 

Tam, gdzie jeszcze niedawno (przed okresem 2014-2017) było to, co tworzy miasto – zabudowa, ludzie, drzewa, historyczny nastrój i kameralne-ludzkie odległości i przestrzenie - dziś jest dwupasmowa „autostrada miejska” zajmująca monstrualną szerokość aż do 80 m!, a wraz z nią miejsce odludne, odstraszające, bez życia, bez zabudowy, pustkowie, hulający wiatr i oczywiście ekrany akustyczne - ostatnio popularny wynalazek polskiej dewastacyjnej myśli urbanistycznej.

Niestety władze Torunia nie realizują Programu Interdycscyplinarnych Badań Średniowiecznego i Nowożytnego Torunia w zakresie programowych badań wykopaliskowych i archeologicznych na obszarze historycznego Chełmińskiego Przedmieścia oraz Przedmieścia św. Katarzyny, a prezydent Torunia nawet nie zechciał ustosunkować się do zapytania w tej sprawie.

Na terenie przykościelnym na zewnątrz kościoła św. Jakuba na Nowym Mieście ułożone zostały zabytkowe płyty nagrobne z okresu przedrozbiorowego - najczęściej protestanckiego, pochodzące z wnętrza kościoła, a także z rozebranego decyzją władz pruskich gotyckiego kościoła św. Mikołaja w 1834 r.  W większości wykonane z szarego wapienia mało odpornego na działanie zmiennych warunków atmosferycznych. Dlatego niszczeją z roku na rok, coraz bardziej zacierając pamiątki toruńskiego bogatego dziedzictwa. 

Jeszcze do niedawna, do czasu ostatniej renowacji kościoła na filarze ściennym w kaplicy Kopernikowskiej za barokowym popiersiem Mikołaja Kopernika widniało namalowane serce z datą 1501 i koroną, oznaczające prawdopodobne miejsce pochówku serca i wnętrzności zmarłego króla Jana Olbrachta. Niestety jednak malowidło to zostało usunięte w czasie zakończonego w 2013 r. remontu. Dziś nie ma żadnego już śladu - oznaczenie miejsca zostało zamalowane. Nie ma upamiętnienia. Zniknął kolejny namacalny ślad toruńskiego dziedzictwa.

Latem 2022 r. prowadzący w tym miejscu ponowne wykopy budowlane trafili na kości ludzkie oraz fragmenty dawnej ceramiki. Niestety jednak część z tych artefaktów została przeoczona i zauważona dopiero na hałdach ziemi przez przechodniów. 

Na Bielanach, przy ul. Grunwaldzkiej 38 (na rogu z ul. św. Józefa) stoi (jeszcze) modernistyczny dom z 1931 r. W 1986 r. wpisany został do rejestru zabytków jako ciekawy przykład architektury modernistycznej. Tymczasem władze Torunia pod zwierzchnictwem prezydenta Michała Zaleskiego planują od kilku lat wyburzenie historycznego domu, likwidację ogrodu i budowę tu dużego ronda na skrzyżowaniu ul. św. Józefa i projektowanej Trasy Średnicowej.

Torun nie dba też o estetykę, porządek i codzienne, bieżące sprzątanie miasta. Brudne ulice, zachwaszczone skwery i rabaty miejskie, dzikie samosiejki wyrastają po kątach, pną się w górę niekontrolowane krzaki, chaszcze, zarośla i chwasty.

Brawo! Urzędnicy miejscy pod wodzą 'wielkiego dewastatora Torunia', prezydenta Michała Zaleskiego są dumni, że niszczą dziedzictwo Torunia; są dumni, że podczas gdy cały zachodni świat ogranicza destrukcyjny nadmiar samochodów w miastach, oni działają wprost przeciwnie - dążą do zwiększenia tego nadmiaru tworząc kosztem wyburzanej historycznej tkanki miejskiej megalomańską infrastrukturę dla samochodów.

W ostatnich latach władze miejskie zdecydowały niestety o zabudowie obszaru Plant na Bastionie Chełmińskim, czyli w kwartale między aleją Solidarności i aleją Jana Pawła. W ostatnich latach przy okazji wielu "inwestycji" tylko na Przedmieściu Chełmińskim odkryto przypadkowo i fragmentarycznie wiele obiektów, zabytków nieznanych dotąd wcale lub precyzyjnie; zostały one zinwentaryzowane i udokumentowane pospiesznie, jedynie w ramach nadzoru archeologicznego

Co jakiś czas w trakcie prowadzonej od kilku miesięcy przebudowy nabrzeża wiślanego w Toruniu oraz budowy słynnych szklanych pawilonów odkrywane są w ziemi m.in. pozostałości historycznej zabudowy

Podczas gdy raport okresowy UNESCO z 2006 r. mówi o konieczności usunięcia nadmiaru ruchu samochodowego z obszaru staromiejskiego w Toruniu, władze Torunia działają wprost przeciwnie: organizują ruch samochodowy w taki sposób, który powoduje większe natężenie pojazdów w ruchu i natłok pojazdów zaparkowanych. Nic innego dla tęgich głów nie ma znaczenia: samochód to priorytet. 

„Jestem Toruniem” - ma niemal taki sam sens i wydźwięk jak „Państwo to ja”. A to już bezpośrednio łączy się z władzą absolutną sprawowaną we Francji przez króla Ludwika XIV. Władzą absolutną króla, który gotów był mordować, głodzić, burzyć i niszczyć, uważając, że czyni słusznie

No coś podobnego! Natrafili i odkopali średniowieczne mury klasztorne! W Toruniu. W miejscu, które przez prawie 8 stuleci było tętniącą życiem częścią Torunia. Kto by się spodziewał! Przecież wojewódzki konserwator zabytków nie zobowiązał do przeprowadzenia wcześniejszych badań archeologicznych; O tym, że tutaj - między Wisłą a murami obronnymi Starego Miasta była ruchliwa i zabudowana dzielnica portowa wiedzą w Toruniu wszyscy, oprócz... urzędników.

Fort przed 2000 r. stał się własnością prywatną. Od tego momentu rozpoczął się szybki proces dewastacji - z jednego z najlepiej zachowanych takich obiektów w Toruniu Fort XI stał się jednym z najbardziej zaniedbanych, zrujnowanych i rozkradzionych z licznych metalowych elementów wyposażenia. Szczególnie wymownym i wstrząsającym było natomiast zniszczenie naściennych rysunków i inskrypcji pamiątkowych wykonanych przez jeńców II wojny światowej więzionych w Forcie XI, będącym wtedy częścią Stalagu XXA.

W Toruniu nie dba się o dziedzictwo. Od wielu lat. Czy celowo? Przykłady niszczenia w majestacie prawa dziedzictwa i zabytków toruńskich idą w ostatnich latach w dziesiątki.  Czy w Toruniu dba się o zabytki, o dziedzictwo? Nie, w Toruniu zwykle nie prowadzi się wyprzedzających badań archeologicznych, które pozwalałyby sensownie zaprojektować inwestycję i ochronić dziedzictwo.

Na rynku Starego Miasta na specjalnie wzniesionym tronie przed ratuszem zasiadł król Polski Kazimierz Jagiellończyk z żoną Elżbietą i matką Zofią, aby odebrać przysięgę wierności oraz hołd Torunia i Ziemi Chełmińskiej.

Ruiny zamku Dybów to kolejny i jaskrawy przykład marnowania potencjału Torunia. Niewykorzystany obiekt jest żałosną wizytówką Torunia.