Olenderski Park Etnograficzny

 
 
Otwarty w maju 2018 r. Olenderski Park Etnograficzny jest pierwszym muzeum na wolnym powietrzu poświęconym budownictwu kolonizacyjnemu związanemu z osadnictwem olenderskim. Jego lokalizacja nie jest przypadkowa. Podtoruńska, nadwiślańska wieś Wielka Nieszawka posiada bogatą historię związaną z menonitami i osadnictwem olenderskim. Ich obecność odnotowana zostałatu już na początku XVII w, a do końca II wojny światowej był to jeden z głównych ośrodków życia tej społeczności, która założyła tu gminę wyznaniową wraz z domem modlitwy. Pozostałością po nich jest włączony w obręb Park cmentarz menonicki, do niedawna zniszczony i zaniedbany, obecnie uporządkowany z wyeksponowanymi nagrobkami.

Głównym założeniem Parku jest odtworzenie krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowany został fragment wsi o najbardziej charakterystycznym dla osadnictwa olenderskiego układzie, czyli tzw. rzędówki bagiennej. Główna droga wytyczona została wzdłuż wału przeciwpowodziowego zabezpieczającego koryto Wisły, w poprzek której powstały równoległe pasy pół, które oddzielają kanały odwadniające, obsadzone wierzbami. Na ich terenie ulokowane zostały 3 zagrody, składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarskich. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. Obiekty te to najcenniejsze, zachowane do dnia dzisiejszego, przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich. Wśród nich znajduje się  jeden z trzech zachowanych na tym terenie domów podcieniowych, zbudowany we wsi Kaniczki w 1757 r., jedyna zachowana do dziś zagroda z częścią mieszkalną, inwentarską i stodołą pod jednym dachem pochodząca ze wsi Niedźwiedź, czy jedyny wolno stojący spichlerz z Wielkiego Zajączkowa z początku XIX w. Zagrody wzbogacone zostały małą architekturą, w postaci piwniczek, studni i płotów, obsadzone zielenią i uzupełnione przydomowymi ogródkami i sadami.
 
Wszystko to powoduje, że Olenderski Park Etnograficzny jest nie tylko próbą odzwierciedlenia krajobrazu nizin z zachowaniem najważniejszych zabytków architektury. Jest to szansa na poznanie kultury osadników, a wymiar popularyzatorski i dydaktyczny, wzbogacony przewodnikami i książkami, uczy tolerancji, w jakiej przez ponad czterysta lat żyli na jednym terenie mieszkańcy różnych narodowości i religii.
 
INFO
 
Lokalizacja: Wielka Nieszawka, ul. Mennonitów 14
10,3 km od Rynku Staromiejskiego (mapa)
 
Godziny otwarcia:
- od maja do września: wtorek, czwartek-niedziela 10.00-18.00, środa: 10.00-16.00
- od paździenrika dp kwietnia:
wtorek-piątek 9.00-16.00, sobota-niedziela 10.00-16.00
 
Ceny biletów wstępu (ceny bez rezerwacji), 2023 r.:
- normalny: 16 zł
- ulgowy: 10 zł
- rodzinny: 32 zł
 
Rezerwacja zwiedzania z przewodnikiem: Toruński Serwis Turystyczny, tel. 56 621 02 32, muzeum@turystyka.torun.pl. Grupa obsługiwana przez jednego przewodnika nie może być liczniejsza niż 25 osób.
 
Rezerwacja przewodników na zwiedzanie miasta: tutaj

 

Zagoda z Niedźwiedzia

Zagroda z Niedźwiedzia, pochodzi z lat ok. 1790-1800, o czym świadczy zachowana inskrypcja w głównej izbie. Jest przykładem jednobudynkowej, liniowej, drewnianej zagrody. Jako jedyna w całym pasie nadwiślańskim posiada zachowaną część mieszkalną i inwentarską w konstrukcji wieńcowej oraz szkieletową stodołę pod jednym dachem. Obiekt ten został posadowiony na terpie, tj. sztucznie usypanym wzniesieniu, zabezpieczającym siedlisko przed powodzią. We wnętrzu głównej izby zachował się oryginalny, kaflowy piec zwieńczony ozdobną koroną. Projekt zagrody zakłada odtworzenie jej na okres końca XIX w.
 
 

Zagroda z Gutowa

Zagroda z Gutowa, pochodzi najprawdopodobniej z przełomu z przełomu XVIII i XIX wieku. Pod jednym dachem znajduje się część mieszkalną wzniesiona w konstrukcji wieńcowej oraz część inwentarską, murowana z cegły. Cechą charakterystyczna zagrody jest zabudowana wystawka od frontu oraz bogate wyposażenie głównej izby: szafa wnękowa, piec kaflowy z ozdobną koroną oraz portal drzwiowy. Tu też znajdują się malowane deski podsufitowe z napisami przedstawiającymi cytaty z Biblii luterańskiej, różne przysłowia i powiedzenia. W obu izbach zaplanowana jest wystawa poświeconą religii protestanckiej i osadnictwu olęderskiemu w Polsce.
 
 

Zagroda z Kaniczek

Zagroda z Kaniczek, pochodzi z 1757 r. Data ta zachowana jest wraz inicjałami budowniczego i właściciela nad frontową, podcieniową wystawką, wspartą na czterech słupach. Zagroda ta jest jednym z ostatnich, podcieniowych domów zachowanych na terenie Doliny Dolnej Wisły. Posiada ona część mieszkalną w konstrukcji wieńcowej oraz murowaną część inwentarską. We wnętrzu głównej izby na jednej ze ścian zachowała się tapeta z ażurowym wzorem z 1910 r. Tutaj też odtworzony został kaflowy piec z ozdobą koroną. Do ściany szczytowej budynku dostawiona została altana. W założeniach zagroda, poprzez jej wyposażenie obrazować będzie status majątkowy bogatego chłopa nadwiślańskiego z początku XX w. Wraz z zagrodą z Kaniczek na wspólnym siedlisku znajdują się wolnostojące budynki gospodarcze i dom robotniczy. Stodoła z Wielkiego Wełcza pochodzi z 1841 roku, o czym świadczy data wycięta na wiatrowskazie. Budynek ten posiada konstrukcję szkieletową, odeskowaną z zewnątrz, z dachem krytym słomą. We wnętrzu centralnie znajduje się klepisko, po bokach z sąsiekami. Spichlerz z Wielkiego Zajączkowa zbudowany został na początku XIX w. w konstrukcji szkieletowej, ze ścianami oszalowanymi pionowo deskami i dachem pokrytym dachówką. We wnętrzu, na obu kondygnacjach solidna konstrukcja pozwalała na składowanie znacznych ciężarów. Spichlerz ten jest ostatnim przykładem budynku tego typu w pasie nizin nadwiślańskich. Dom dla robotników rolnych z Mątowskich Pastwisk, zbudowany został w 1827 r., na co wskazuje inskrypcja z datą zachowana w nadprożu drzwiowym głównego wejścia. Ściany wzniesione w konstrukcji wieńcowej, wspierają dach pokryty dachówką. Budynek ten to jedyny zachowany przykład drewnianego domu robotniczego. We wnętrzu znajdują się dwie izby, mała sień i kuchnia.
 
 

Cmentarz menonicki

Cmentarz położony jest w północno-zachodniej części Parku Etnograficznego, tuż przy drodze prowadzącej od wsi w kierunku wału przeciwpowodziowego (ul. Mennonitów). W rzucie poziomym nekropolia przyjmuje plan nieregularnego prostokąta zajmując powierzchnię 0,35 ha. Był użytkowany co najmniej od początku XIX wieku do roku 1945 przez okoliczną ludność, ewangelików i menonitów. Po ich wyjeździe (po II wojnie światowej), cmentarz przestał pełnić funkcję nekropolii stopniowo popadając w ruinę. W okresie lipiec-wrzesień 2015 r. Muzeum przeprowadziło na cmentarzu prace porządkowo-konserwatorskie. Usunięto większość dzikich krzewów i drzew oraz zdjęto wierzchnią warstwę ziemi. Dzięki temu odkryto kilka całych i wiele luźnych fragmentów tumb i stelli grobowych, krzyży, tablic i ogrodzeń oraz uchwycono rozplanowanie cmentarza. Odsłonięte nagrobki postawiono i oczyszczono, a ich luźne fragmenty złożono w całość. Wytyczono główne aleje, a obszar cmentarza uporządkowano. Planuje się uzupełnienie zadrzewienia, oraz urządzenie osobnego lapidarium.
 
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj