Płyta nagrobna von Soest
To wybitne dzieło sztuki gotyckiej, eksponowane w prezbiterium Katedry Świętojańskiej. Najstarsza i jedyna płyta nagrobna wykonana z brązu zachowana spośród ośmiu podobnych w Toruniu i jedna z trzech zachowanych na Pomorzu.
Jest dowodem wysokiej świadomości artystycznej średniowiecznego patrycjatu Torunia i jednocześnie świadczy o jego rycersko-dworskich aspiracjach.
To wybitne dzieło sztuki gotyckiej. Najstarsza i jedyna płyta nagrobna wykonana z brązu zachowana spośród ośmiu podobnych w Toruniu i jedna z trzech zachowanych na Pomorzu.
Upamiętnia małżonków von Soest pochowanych w toruńskim kościele Świętojańskim: Johanna (zmarłego w 1361 r.) - burmistrza Starego Miasta Torunia w latach 1351, 1354 i 1358, kupca hanzeatyckiego przybyłego do Torunia z Westflalii, Starszego kantoru hanzeatyckiego w Brugii, oraz jego żony Margarethe (zmarłej ok. 1369 r., córki burmistrza Chełmna Tilemana von Herken).
Płyta o wymiarach 3,2 x 1,76 m zamówiona została najpewniej przez Małgorzatę. Odlana została około 1360-1370 r. w Brugii (Flandria), w mieście, z którym patrycjat toruński utrzymywał żywe kontakty handlowe, polityczne i kulturalne (zobacz: Toruń: emporium hanzeatyckie). Flandria specjalizowała się w produkcji takich wyrobów, przeznaczonych nie tylko na potrzeby miejscowe, ale też na eksport, m.in. do Anglii, północnych Niemiec, państwa krzyżackiego, Skandynawii, gdzie zaspokajały gusta przedstawicieli elity kulturalnej i ekonomicznej.
Dzieło to jest też dowodem na wysoką świadomość artystyczną patrycjatu Torunia.
Upamiętnia małżonków von Soest pochowanych w toruńskim kościele Świętojańskim: Johanna (zmarłego w 1361 r.) - burmistrza Starego Miasta Torunia w latach 1351, 1354 i 1358, kupca hanzeatyckiego przybyłego do Torunia z Westflalii, Starszego kantoru hanzeatyckiego w Brugii, oraz jego żony Margarethe (zmarłej ok. 1369 r., córki burmistrza Chełmna Tilemana von Herken).
Płyta o wymiarach 3,2 x 1,76 m zamówiona została najpewniej przez Małgorzatę. Odlana została około 1360-1370 r. w Brugii (Flandria), w mieście, z którym patrycjat toruński utrzymywał żywe kontakty handlowe, polityczne i kulturalne (zobacz: Toruń: emporium hanzeatyckie). Flandria specjalizowała się w produkcji takich wyrobów, przeznaczonych nie tylko na potrzeby miejscowe, ale też na eksport, m.in. do Anglii, północnych Niemiec, państwa krzyżackiego, Skandynawii, gdzie zaspokajały gusta przedstawicieli elity kulturalnej i ekonomicznej.
Dzieło to jest też dowodem na wysoką świadomość artystyczną patrycjatu Torunia.
Odlane zostało w kilku częściach, które łatwiej było przewieźć i złożyć na miejscu w jedną całość.
Oryginalnie płyta wmurowana była w posadzkę prezbiterium przed ołtarzem głównym.
Oryginalnie płyta wmurowana była w posadzkę prezbiterium przed ołtarzem głównym.
Przedstawiona na płycie ikonografia świadczy o rosnącym poczuciu elitaryzmu i o rycersko-dworskich aspiracjach bogatego patrycjatu toruńskiego. Arystokratyczny sposób wyobrażenia na płycie postaci małżonków (trefione włosy i wykwintny ubiór Jana, wyszukana, dworska suknia Małgorzaty) oraz ukazana powyżej scena wywyższenia ich w chwale niebieskiej charakterystyczny był dla najwyższych warstw średniowiecznej Europy.
Podobny kompozycyjnie sposób zastosowany został na płytach króla Eryka i królowej Ingeborgi w Danii (1319 r.), biskupów Ludolfa i Heinricha von Bülow w Schwerin (ok. 1339-1347 r.), biskupów Burcharda von Serken i Johana von Mul w Lubece (ok. 1317-1350 r.), burmistrza Albrechta Hovenera w Stralsundzie (ok. 1357 r.).
Płyta jest szlachetnie grawerowana, z precyzyjnym i delikatnym rytem. Ukazuje mnóstwo drobnych postaci i przedstawień o dewocyjnym i symbolicznym charakterze, otaczających wizerunki zmarłych, których postaci umieszczono w rozbudowanych architektonicznych obramieniach.
Cały przekaz ikonograficzny wyraża nadzieję zmarłych na przyjęcie do Niebiańskiego Jeruzalem - szczęścia wiecznego dostępnego dla sprawiedliwych - i jednoczesną refleksję nad powinnościami dobrego chrześcijanina w życiu ziemskim.
Postaci małżonków przedstawiono w ostrołukowych arkadach (symbol Raju) zwieńczonych baldachimami z motywem anioła unoszącego nagą duszę do nieba. Boczne filary arkad podzielone są na kilka kondygnacji drobnych arkadek z postaciami proroków i apostołów.
W arkadzie po lewej przedstawiono postać Jana, którego głowa spoczywa na poduszczce trzymanej przez anioły. W sąsiedniej arkadzie żona Małgorzata odziana w dworską suknię i długi haftowany kaftan.
Postaciom zmarłych towarzyszą poboczne motywy symboliczne. Np. u stóp Jana widnieje lew atakujący dzikiego męża (symbol zła, które zmarły depcze), a ustóp Małgorzaty wiewiórka jako znaczenie gospodarności i pies - wierności.
W dolnym pasie płyty kolejne sceny: uczta dzikich mężów oraz sielankowe zabawy mieszkańców złotego wieku.
Cały przekaz ikonograficzny wyraża nadzieję zmarłych na przyjęcie do Niebiańskiego Jeruzalem - szczęścia wiecznego dostępnego dla sprawiedliwych - i jednoczesną refleksję nad powinnościami dobrego chrześcijanina w życiu ziemskim.
Postaci małżonków przedstawiono w ostrołukowych arkadach (symbol Raju) zwieńczonych baldachimami z motywem anioła unoszącego nagą duszę do nieba. Boczne filary arkad podzielone są na kilka kondygnacji drobnych arkadek z postaciami proroków i apostołów.
W arkadzie po lewej przedstawiono postać Jana, którego głowa spoczywa na poduszczce trzymanej przez anioły. W sąsiedniej arkadzie żona Małgorzata odziana w dworską suknię i długi haftowany kaftan.
Postaciom zmarłych towarzyszą poboczne motywy symboliczne. Np. u stóp Jana widnieje lew atakujący dzikiego męża (symbol zła, które zmarły depcze), a ustóp Małgorzaty wiewiórka jako znaczenie gospodarności i pies - wierności.
W dolnym pasie płyty kolejne sceny: uczta dzikich mężów oraz sielankowe zabawy mieszkańców złotego wieku.
