Dziwnym trafem to bogate we wspaniałe zabytki (ok. 200 obiektów) miasto nie stało się jeszcze znanym i zatłoczonym ośrodkiem turystycznym. Zapraszamy do nieodkrytego Chełmna, miasta, które wg pierwotnych zamierzeń stanowić miało stolicę państwa krzyżackiego, miasta zbudowanego z rozmachem wielkomiejskim jak na czasy średniowiecza, jednego z najpiękniejszych i czarujących polskich miast!

Stare Miasto w Chełmnie, zajmujące pokaźną powierzchnię 33,5 ha, w 2005 roku zostało uznane za jeden z Pomników Historii RP dzięki unikatowej strukturze przestrzennej, niewielkiej w skali i czytelnie wydzielonej z otoczenia.

Chełmno zachowało w pełni XIII-wieczny układ urbanistyczny, oparty na siatce prostopadle przecinających się ulic, które stanowią klasyczny szachownicowy plan średniowiecznego miasta z centralnie usytuowanym rynkiem.

 

Gotycko-renesansowy ratusz w Chełmnie jest jednym z najlepszych przykładów renesansu włoskiego na północy Polski

 

Najcenniejszą wartością historyczną Chełmna, lokowanego w 1232 r. jako pierwsze obok Torunia miasto w państwie krzyżackim (tzw. przywilej chełmiński), jest zachowany do dziś jego szachownicowy układ urbanistyczny, zupełnie unikatowy w swoim rozmachu, z największym w północnej Polsce rynkiem (111x156 m) w centrum.

 

Średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta w Chełmnie wyróżnia się szachownicowym rozplanowanie ulic

 

 

Największym i najłatwiej rzucającym się w oczy walorem jest monumentalny czerwony gotyk. Opasujące stare miasto mury obronne z XIV w. zachowane niemal w całości, opatrzone są w liczne baszty i wieże. Jedyna w pełni ocalała brama - Grudziądzka, przebudowana została wraz z niegdysiejszym przedbramiem w renesansową kaplicę Matki Boskiej. Po obu jej stronach, w nieznacznym obniżeniu, gdzie dziś podziwiać można planty, znajdowała się w dawnych wiekach fosa. Drugą z bram jest Merseburska, jednak znacznie przebudowana, już w średniowieczu.
Prócz średniowiecznych fortyfikacji Chełmno posiada wspaniały zespół gotyckich kościołów.

 

W XIII i XIV wieku Chełmno przeżywało swój najświetniejszy okres; z tego czasu pochodzi znakomita część zabytków miasta. W centrum, pośrodku rynku, znajduje się ratusz z drugiej połowy XVI wieku, należący do najpiękniejszych zabytków renesansu w Polsce, mieszczący obecnie Muzeum Ziemi Chełmińskiej.
W panoramie miasta uwagę zwracają liczne wieże czerwonych, gotyckich kościołów, których w Chełmnie zachowało się sześć. Są to: monumentalny kościół Wniebowzięcia NMP z XIII/XIV wieku, kościół św. Janów pocysterski z XIII/XIV wieku, kościół św. Jakuba i Mikołaja pofranciszkański z XIII/XIV wieku, kościół św. Piotra i Pawła podominikański z XIII/XIV wieku, zaliczany do najstarszych na Ziemi Chełmińskiej, kościół Ducha Św. poszpitalny z XIII/XIV wieku, od początku XIX wieku nie używany do celów kultowych, kościół św. Marcina z pierwszej połowy XIV wieku.
Do ważnych obiektów zabytkowo-historycznych należy także gmach dawnej Akademii Chełmińskiej, powołanej w 1386 roku jako filia Akademii Bolońskiej, na miejscu której w 1554 roku powołano protestanckie gimnazjum.
 
Po okresie średniowiecza Chełmno stało się miastem prowincjonalnym, bez większego rozwoju. Dzięki zahamowanemu rozwojowi, także w XIX w., miasto nie uległo wiekszym przekształceniom.

 

Chełmno to także miasto zakochanych: w tutejszym kościele farnym znajdują się relikwie św. Walentego

 

 

Zapraszamy na zwiedzanie Chełmna z profesjonalnym przewodnikiem turystycznym.

Trasy zwiedzania obejmują obszar starego miasta uznanego na Pomnik Historii RP, w otoczeniu średniowiecznych murów miejskich, a więc najważniejsze i najcenniejsze zabytki Chełmna.
Podczas takiej wycieczki przewodnik ciekawie opowie historię miasta, które całe swoje najcenniejsze dziedzictwo zawdzięcza Krzyżakom. Wyjaśni dlaczego Chełmno miało zostać stolicą państwa krzyżackiego i dlaczego nią nie zostało. Pokaże i opowie o znaczeniu pręta chełmińskiego, o fenomenie i roli prawa chełmińskiego, a także skąd wzięły się w Chełmnie relikwie św. Walentego. Przy okazji będzie możliwość sprawdzenia, czy Chełmno to faktycznie miasto zakochanych.
W trakcie spaceru przewidziane jest wejście do jednego z największych gotyckich kościołów na Pomorzu oraz wejście na teren zespołu klasztornego z gotyckim, wyjątkowym kościołem św. Janów. poznamy też inne monumentalne budowle gotyckie, a także wspaniałą architekturę słynnego renesansowego ratusza.
► Więcej informacji, trasy zwiedzania, zamówienia >>>

 

Tym, co tworzy niebywałą atrakcyjność Chełmna jest jego dziedzictwo - zabytki architektury, sztuki oraz spuścizna kulturowa.

Wśród cennych i pełnych uroku zabytków architektury starego miasta w Chełmnie na czoło wysuwa się bez wątpienia, usytuowany w sercu tego historycznego, urbanistycznego zespołu, gotycko-renesansowy ratusz.

Jednak gotycki klimat miasta tworzą przede wszysktim monumentalne gotyckie kościoły - dzieła architektury wieków średnich, a także zachowane niemal w całości otaczające miasto mury obronne i baszty.

 

Herb Chełmna obrazowo pokazuje położenie miasta na 9 wzgórzach nad wodami Wisły, z krzyżem na jednym z nich, symbolizującym posiadanie miasta przez biskupów chełmińskich od 1505 r.

 

Chełmno lokacyjne istnieje od 28 grudnia 1232 r. Wcześniej jednak było jednym z największych ośrodków wczesnopiastowskiego państwa polskiego.
Jego początki są związane z grodem zbudowanym w poł. X w. na niedalekiej Górze św. Wawrzyńca w (3,8 km na płd.-zach. od rynku w Chełmnie) w podchełmińskiej miejscowości Kałdus. Najtarsza pisana informacja o Chełmnie (Culmine) pochodzi z 1065 r. z tzw. falsyfikatu mogileńskiego. Był to ważny ośrodek handlowy i rzemieślniczy, od poł. XII w. do 1228 r. siedziba kasztelani obejmującej całą Ziemię Chełmińską. Gród rozwijał się dzięki położeniu na skrzyżowaniu szlaku wiślanego oraz lądowego z Kołobrzegu na Ruś. O randze ówczesnego Chełmna świadczy fakt rozpoczęcia budowy tu romańskiej bazyliki z czasów Bolesława Chrobrego lub Mieszka II. Na pocz. XIII w. (1216-1217 r.) gród został zniszczony przez Prusów, a w 1228 r. wraz z całą Ziemią Chełmińską nadany przez księcia mazowieckiego Konrada I Krzyżakom.

► Więcej >>>

 

Okolice Chełmna stanowią teren o urozmaiconej powierzchni, bowiem tutaj Wysoczyzna Chełmińska opada stromymi zboczami do doliny Wisły. Ich wysokości dochodzą do 50 m, a nachylenie 25-30 stopni. Tu i ówdzie są one porozcinane parowami, tworząc malownicze krajobrazy. Odsłonięte i silnie nasłonecznione stoki, gdzie temperatura podłoża w miesiącach letnich przekracza nawet 60º C, to dogodne miejsce dla rozwoju roślin kserotermicznych. Pięć z takich miejsc zostało uznanych za rezerwaty przyrody. Są to: "Płutowo", "Zbocza Płutowskie", "Ostrów Panieński", "Łęgi na Ostrowiu Panieńskim", "Góra św. Wawrzyńca".

► Zobacz ciekawe miejsca w okolicach Chełmna >>>