Organy barokowe w kościele Świętojańskim

 

Organy z 1688 r. umieszczone na ścianie wschodniej nawy północnej katedry Świętojańskiej to obecnie najstarszy i jeden z dwóch takich instrumentów w tym kościele (jeszcze do 1836 r. były tu nawet 4 organy). Nie zachowały się natomiast organy pierwotne - XV-wieczne, wzmiankowane po raz pierwszy w 1479 r., zbudowane przez franciszkanina Bartłomieja i umieszczone w prezbiterium nad wejściem do zakrystii.

 

Organy te to instrument boczny, pomocniczy, stąd jego niewielkie rozmiary. Zostały wykonane w warsztacie toruńskim i zastąpiły instrument wcześniejszy, zlokalizowany w tym samym miejscu.

Głównym elementem są trzy wieże piszczałkowe, z których środkowa jest wyższa, i dwie bliźniacze płaszczyzny piszczałkowe pomiędzy wieżami. Całość zwieńczona jest masywnym gzymsem, a nad wieżyczkami górują wieloboczne ażurowe latarnie akustyczne. Uzupełnieniem ornamentyki są m.in. akantowe uszaki po bokach i ażurowe konsole wspierające wieżyczki.

 

Balustrada chóru organowego jest późniejsza od samego instrumentu. Tutaj elementami zdobniczymi są 4 obrazy z postaciami muzykujących aniołów na tle obłoków, oddzielone spiralnymi kolumienkami. Dolna krawędź balustrady wieńczy ornament akantowy i duże szyszki.

 

Organy te zostały uszkodzone przez Armię Czerwoną w 1945 r., następnie odnowione w latach 1979-1981.