Stary Cmentarz i grobowiec Zawiszów Czarnych w Chełmży

 
Lokalizacja
Chełmża, ul. Chełmińska
400 m na płn.-wsch. od Rynku
21 km na płn. od Torunia
 
Cmentarz powstał na Chełmińskim Przedmieściu w 1. poł. XIX w. na terenie dawnego średniowiecznego kościoła św. Jerzego ze szpitalem dla trędowatych (później przytułkiem), rozebranego po pożarze w 1827 r. Ten właśnie przytułek związany był z działalnością bł. Juty von Sangerhausen. W ówczesnej kaplicy św. Jerzego spocząć miało ciało zmarłej Juty zanim pochowano je w katedrze. Prze kolejne wieku kościół św. Jerzego popadał w degradację i dopiero w XVII w. kanonik kapituły chełmińskiej, Gabriel Władysławski odnowił kościół i przekazał franciszkanom, dla których wzniósł tu klasztor.
W okresie rozbiorów, w 1823 r. kościół św. Jerzego wszedł w posiadanie gminy ewangelickiej (założonej w 1803 r.), a w 1827 r., po spaleniu, został rozebrany.

Na cmentarzu znajduje się m.in. okazały grobowiec Zawiszów herbu Przerowa, sławnego rodu rycerskiego, z 1879 roku. Grobowiec jest bogato zdobiony; fronton zdobią herby nawiązujące do bitwy pod Grunwaldem.
 
W ołowianych trumnach spoczywają w krypcie potomkowie rodziny Sczanieckich z pobliskiej Nawry oraz Zawiszów Czarnych z Warszewic (ok. 5 km na zach. od Chełmży), m.in. Alfred Zawisza Czarny, urodzony w Sobocie pod Łowiczem, młodszy brat znanego działacza niepodległościowego Artura Zawiszy (1809-1833), polski oficer i uczestnik walk w powstaniu listopadowym, pochowany tu 13 maja 1878 r.
 
Druga z kaplica cmentarnych należała do rodu Kalksteinów z Pluskowęs.
Kaplica ma formę 8-bocznej budowli powastałej ok. 1858-1862 r. Jej projekt przypisywany jest poznańskiemu architektowi Stanisławowi Hebanowskiemu, pracującemu na zlecenie miejscowych rodów ziemiańskich i odpowiedzialnemu za przebudowę pałacu Kalksteinów w Pluskowęsach.
Budowa kaplicy przypuszczalnie związana była z koniecznością przeniesienia prochów Józefa Kalksteina i Zofii z Wilxyckich z kościoła św. Mikołaja w Chełmży po tym, jak kościół ten został przekazany ewangelikom. Inicjatorem budowy mauzoleum rodowego był Karol Kalkstein, który spoczął w nowo wybudowanym mauzoleum w styczniu 1862 r.
Jedna z tablic, które znajdują się wewnątrz kaplicy, poświęcona jest bohaterskiemu księdzu - bł. Stefanowi Wincentemu Frelichowskiemu, który nosząc pomoc współwięźniom, zmarł na tyfus plamisty w obozie w Dachau, dwa miesiące przez wyzwoleniem obozu. Został on wyniesiony na ołtarze przez św. Jana Pawła II.
 
Rodziny Sczanieckich, Kalksteinów wpisały się w historię regionu i Torunia XIX-wiecznego, patriotów oddanych sprawie zachowania polskości Pomorza pod zaborami.
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj