Osioł pręgierz

 

Pręgierz-osioł dla żołnierzy toruńskich, stojący w dzisiejszej formie u zbiegu ul. Żeglarskiej i Szerokiej jest nawiązaniem do historycznego pręgierza-osła, stojącego w tymże miejscu przed rozbiorami.

Figura osła nawiązuje do stosowanych w dawnym Toruniu kar za drobne i cięższe przewinienia, wymierzanych tutaj - przy narożniku budynku odwachu - dla żołnierzy toruńskich sił zbrojnych.
Oryginalny osioł stał tu od 1629 r. Był drewniany, miał wyostrzony grzbiet pokryty blachą. Sadzano na nim krnąbrnych żołnierzy toruńskich (Toruń miał prawo posiadania zawodowej armii miejskiej), którym dodatkowo przywiązywano do nóg ciężarki ołowiane, zwiększając dolegliwość kary. Pokuta była podwójna: skazany był narażony na pośmiewisko gawiedzi, a ostry grzbiet pręgierza wbijał mu się w siedzenie.

Oryginalny osioł został usunięty w 1797 r. Dopiero w 2007 r. ustawiono osła obecnego, stanowiącego pamiątkę historyczną i atrakcję turystyczną. Zwrócony jest jednak głową w kierunku północnym, podczas gdy oryginalny patrzył w kierunku zachodnim.

 

Tradycyjny pręgierz natomiast stał od XV do XIX w. w miejscu obecnego pomnika Mikołaja Kopernika. Miał on formę słupa, przy którym wykonywano kary hańbiące dla skazanych: chłostano i obcinano członki. Pierwotnie był drewniany, dopiero w 1685 r. wybudowano kamienny. Zburzono go w 1746 r. i wykonano nowy. Miał kształt wysokiego sześcianu z umieszczoną na szczycie figurą przedstawiającą kata z rózgą w ręku.

 

Podobny, drugi osioł-pręgierz stał niegdyś przy północno-zachodnim narożniku Ratusza Staromiejskiego. Uwieczniony został na rysunku Georga Friedricha Steinera sprzed połowy XVIII w.