Kamienica Gustava Weese

 

Ta okazała kamienica jest dawną rezydencją rodziny Weese - toruńskich piernikarzy XVIII - XX-wiecznych. Powstała na trzech parcelach, w wyniku gruntownego przekształcenia trzech dawnych XVI-wiecznych kamienic mieszczańskich stojących pod numerami 9, 10, 11 przy ulicy Sadlarskiej (dawna nazwa obecnej ul. Królowej Jadwigi). W elewacji obecnego budynku widoczny jest pionowy podział naśladujący trzy odrębne pierwotnie domy: w miejscu kamienicy środkowej wyróżnia się w fasadzie niewielki ryzalit z flankującymi go pilastrami, zwieńczony tympanonem. Poniżej okien ostatniego piętra fasadę zobią girlandy oraz przedstawienia 7 głów - najpewniej mających wyobrażać poprednich właścicieli fabryki.

 

Dawna kamienica pod nr 11 - obecnie wschodnia część rezydencji - pochodząca z pocz. XVI w. została w 1733 r. zakupiona od kupca Nathanela Speera przez przybyłego do Torunia z Annenbergu w Saksoni mistrza piernikarskiego Johanna Samuela Schreibera. W ten sposób rozpoczyna się "piernikowa" historia tego miejsca. Schreiber był też od 1740 r. do śmierci w 1750 r. ławnikiem nowomiejskim. Pochowany został na nieistniejącym już dziś cmentarzu przy kościele św. Katarzyny. Po śmierci nieruchomość i firmę przejął syn Johann Samuel junior, a po nim w 1761 r. wdowa, Dorota Schreiber. Dorotę w 1761 lub 1763 r. poślubił Johann Weese (1731-1796), przejmując jednocześnie zarządzanie nad warsztatem i zapoczątkowując toruński ród piernikarzy.

 

Z kolei dawna kamienica pod nr 10 była wcześniej własnością browarników, krawców, szklarzy, rusznikarzy.

Kolejny spadkobierca, Gustav Traugott Weese zakupił w latach 1836-1841 sąsiednie, XVI-wieczne kamienice przy ul. Sadlarskiej 9 i 10 i rozpoczął kontynuowany też później proces ich przebudowywania i scalania łącznie z kamienicą pod nr 11. 

Spośród wszystkich trzech kamienic znany jest wygląd tylko jednej z nich - pod nr 9. Zachował się jej rysunek z planami z 1836 r., z czego wynika, że była to wysoka, 2-osiowa kamienica o barokowej fasadzie w typie charakterystycznym dla hanzeatyckiego Torunia (zobacz: Architektura Torunia) - ilustracja obok.

 

W 1870 r. dokonano połączenia trzech kamienic wspólnym dachem oraz przekształcenia wnętrz scalając je funkcjonalnie. Obszerne mieszkanie właściciela firmy i rodziny znajdowało się na 1. piętrze. 

Na początku lat 80. XIX w. rozbudowano oficyny kamienicy łącząc je funkcjonalnie z zabudowaniami fabrycznymi zlokalizowanymi przy ul. Strumykowej 3 oraz Małe Garbary 5.

 

Obecna forma kamienicy pochodzi z 1912 r. wg projektu berlińskiego architekta Paula Troppa, zamówionego przez ostatniego właściela fabryki - Gustava Bernharda Weese (1869-1970). Łączyła w sobie mieszkanie właściciela i rodziny (na 2. piętrze), biura fabryki (na 1. piętrze), miejsca sprzedaży pierników (3 sklepy w parterze) oraz kuchnię, pomieszczenia gospodarcze i pokoje dla służby (na strychu).