Izaak Mieses

Isaac Mieses (1802-1883) jest jednym z Żydów toruńskich, których działalność odcisnęła piętno w kulturze i zyskała szeroki rozgłos, zwłaszcza w środowisku żydowskim, gdzie za życia był znany i szanowany.
Mieses był uczonym, kabalistą i filozofem. Publikował ważne opracowania nt kabały, a w zakresie filozofii skupiał się na poglądach Immanuela Kanta i Barucha Spinozy. Wielokrotnie krytycznie zajmował się formami życia ludności żydowskiej w Galicji, skąd pochodził.

Urodził się we Lwowie w rodzinie kupieckiej, a w latach 30. XIX w. przeniósł się do Krakowa, gdzie mieszkał przez prawie 30 lat prowadząc działalność handlową i naukową. Wiązał się ze zwolennikami haskali, kręgami chasydzkimi, skupiał inteligencję żydowską Krakowa. Od 1861 r. był kaznodzieją w synagodze postępowej Tempel. Na początku lat 60. XIX w. opublikował dwutomowe dzieło na temat historii kabały, które na trwałe weszło do literatury przedmiotu.

W 1863 r. opuścił Kraków (co związane było najpewniej z pogorszeniem jego prosperity kupieckiej) i przeniósł się do Torunia, z którym związał się na ostatnie 20 lat swego życia. Tutaj dalej prowadził działalność naukową (szczególnie w zakresie filozofii i myśli Spinozy, dla której wg niego punktem odniesienia była kabała) i handlową (np. handlował hurtowo kukurydzą, czym trudnił się działając przy ul. Szczytnej 15). Szybko zawarł przyjaźnie z najwybitniejszymi i poważanymi żydowskimi mieszkańcami Torunia - w tym z Hirschem Zwi Kalischerem oraz z Moritzem Rahmerem. Obaj oni prezentowali odmienne poglądy i stanowiska wobec tendencji reformatorskich judaizmu: Kalischer, będący jedną z najznamienitszych postaci żydowskiego Torunia i cieszący się ogromnym autorytetem, był konserwatystą i antyreformatorem i tym stał w opozycji do rabina Rahmera, co prowadziło do konfliktów wewnątrz toruńskiej gminy żydowskiej.

Podczas pobytu w Toruniu Mieses aktywnie działał naukowo – pisał, publikował, a przede wszystkim popularyzował wiedzę poprzez udział w spotkaniach towarzystw naukowych i wygłaszanie publicznych odczytów, był aktywnym członkiem wielu stowarzyszeń naukowych i społecznych. Czynnie zaangażował się w działalność stowarzyszenia Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst, pierwszego XIX-wiecznego towarzystwa naukowego w Prusach Zachodnich, będąc jego członkiem od 1870 r. aż do śmierci.
W 1871 r. opublikował ważny tekst odnoszący się do sytuacji i życia Żydów w Galicji.