Jan Rybiński
(ok. 1565 - ok. 1621) - poeta, nauczyciel języka polskiego
Urodził się w Barcinie na Pałukach, w rodzinie braci czeskich przybyłej z Moraw w poł. XVI w. Od 1581 r. studiował w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku, następnie dzięki pomocy finansowej Jana Ostroroga na uniwersytecie w Wittenberdze, a od 1584 r. w Heidelbergu. Podczas pobytu w Heidelbergu poznał wielu uczonych i humanistów. Studiów tutaj jednak nie dokończył i wyjechał w podróż naukową do Szwajcarii i Francji, będąc też m.in. w Strasburgu, Frankfurcie, Norymberdze, Wiedniu, Pradze, Wrocławiu. Następnie powrócił do Wielkopolski i do połowy 1589 r. przebywał na dworze Ostrorogów.
Kolejnym miejscem jego pobytu był Toruń, gdzie w 1585 r. objał posadę nauczyciela jęzuka polskiego w Gimnazjum Akademickim, a następnie, po 4 latach Gdańsk, gdzie otrzymał propozycję objęcia stanowiska profesora języka polskiego w tamtejszym Gimnazjum Akademickim. Wiele miejsca poświęcił w nim ukazaniu dawności, zasięgu i piękna języka polskiego.
We wrześniu 1592 r. opuścił Gdańsk i wraz z rodziną ponownie przybył do Torunia, gdzie objął stanowisko sekretarza Rady Miejskiej.
Z Toruniem i nową posadą wiązał Rybiński duże nadzieje. Wynagrodzenie wynoszące pięćdziesiąt polskich forenów kwartalnie miało zapewnić jego rodzinie dostatnie życie, a jemu samemu pozwolić na swobodne uprawianie odkładanej dotąd na plan dalszy twórczości poetyckiej. Toruń był w oczach poety idealną republiką miejską, enklawą niezależności administracyjnej i ostoją rzeczywistej tolerancji religijnej, „miastem szczęśliwym” (olbiopolis); zobacz: Respublica Thorunensia, wielkie miasto pruskie.
Wielokrotnie wówczas wyjeżdżał do Warszawy jako reprezentant Torunia, odwiedzał dwór królewski, zyskał zaufanie króla i w r. 1593 otrzymał godność sekretarza królewskiego, co nie spotkało się z aprobatą władz miejskich Torunia, prowadzących spory z duchowieństwem katolickim, szczególnie z jezuitami. Dało to początek nieporozumieniom między Radą a Rybińskim, który w rezultacie w 1594 r. przestał pełnić obowiązki sekretarza Rady. Tym samym musiał opuścić Toruń. Do jego tamtejszych przyjaciół należeli m. in. Ulrich Schober, Piotr Artomius, Adam Tobolski, Kaspar Frisius i Jan Turnowski. W związku z tym upadły też jego plany odbycia studiów w zakresie prawa.
Po odejściu z Torunia rozpoczął się okres tułaczki po dworach magnackich, m.in. Ostrorogów, Zamoyskich, Leszczyńskich, Sapiehów, Radziwiłłów.
Rybiński był pierwszym poetą w Prusach Królewskich tworzącym w języku polskim.
Również jako pierwszy podjął się nauki języka polskiego w uczelniach półwyższych Torunia i Gdańska.
W Toruniu napisał swoje najwazniejsze utwory. W 1593 r. wydał tu tom poezji w języku polskim Gęśli różnorymych księga I, nawiązujący do twórczości Jana Kochanowskiego.
Ten renesansowy tekst był wysoko oceniany przez współczesnych, a po latach uznany został za szczytowe osiągnięcie literatury renesansowej w Prusach Królewskich i jeden z najznakomitszych toruńskich zbiorów poezji tego okresu.
Jan Rybiński, "Nowe Lato", 1595
ICH MOŚCIAM PANOM SŁAWNEJ I DOSTOJNEJ
RADZIE PRZEDNIEJSZYCHI MIAST K.J.M. TO-
RUNIA I GDAŃSKA PANOM I MECAENATOM
MOIM SZCZODROBLIWYM I MIŁOŚCIWYM NA
ROK PAŃSKI MDXCV
... Toruński i Gdański Radzie,
Obu ławic cnej posadzie
Wszech pociech rój wiecznoletny,
Jako zwirzchności szlachetny.
Cześć świetnemu Toruniowi!
Sławność bujnemu Gdańskowi!
W czym ten rok świeżowznowiony,
Bądź im szcześnie poświęcony!
Włości ich, śliczne osady,
Będą temu wielce rady,
Chwalmy ich stan, prawe sądy,
Cicho ludziom pod ich rządy,
Póki Rybińskiego stawa,
Niech im dank wiersz jego dawa,
Niech zabrzmi dźwięku polskiemu,
Że chęć tych miast zdrowiem jemu!