Czarnowo

 

Pierwotnie była to własność biskupów płockich, którą w 1222 r. biskup Gedeon darował misyjnemu biskupowi pruskiemu Chrystianowi, ten następnie przekazał ją Krzyżakom.

W 1457 r. Czarnowo zostało nadane przez króla Kazimierza Jagiellończyka miastu Toruniowi i pozostało jego własnością wchodząc w obszar terytorium Torunia aż do rozbiorów 1793 r. (faktycznie do 1772 r.). W czasach świetności w XVII w. (przed 1657 r.) była to największa wieś w zachodniej części terytorium toruńskiego.

Czarnowo doznało ciężkich strat od wojsk polskich Stefana Czarneckiego, które 11 stycznia 1657 r. walcząc ze Szwedami w czasie 'potopu' przedostały się tu przez zamarzniętą Wisłę. Ponownie Czarnowo zostało obrabowane w 1705 r., tym razem przez wojska szwedzkie, a w 1717 r. przez wojska moskiewskie.

W końcu XVI w. władze Torunia sprowadziły tu osadników z Holandii - menontów (olendrów), którzy zajęli się rekultywowaniem obszarów zalewowych. Jeszcze przed II wojną światową mieszkalo tu 13 rodzin menonickich.

 

W miejscowości znajduje się kościół pw. św. Marcina gotycki (parafia wg tradycji założona przed 1222 r.) z około 1300 r., restaurowany w 1498 r. staraniem kupca toruńskiego Jana Heitmana (jako ślub złożony Bogu za ocalenie przed wielkim niebezpieczeństwem jakiego doznał podróżując Wisłą) oraz w XVII w.

Jest to jeden z najstarszych i tym cenniejszych gotyckich kościołów wiejskich na Ziemi Chełmińskiej.
Kościół ceglany, jednonawowy z prosto zamkniętym prezbiterium i nowszą, drewniano-szkieletową kwadratową wieżą.

Wewnątrz prezbiterium nakryte sklepieniem kolebkowym, nawa stropem.

Wyposażenie barokowe z XVIII w., najstarsza płyta nagrobna z 1535 r.