Wabcz
LokalizacjaZiemia Chełmińska, powiat chełmiński, gmina Stolno
43 km na płn. od Torunia (12 km na wsch. od Chełmna)
Klasyfikacja atrakcyjności turystycznej: 
W 1222 r. wraz z wieloma innymi miejscami wieś Wabcz została nadana biskupowi pruskiemu Chrystianowi przez Konrada, księcia mazowieckiego. W 1288 r. Krzyżacy (mistrz krajowy Meinhard z Querfurtu) lokowali wieś na prawie chełmińskim. Dokument lokacyjny wspomina też o działającej w Wabczu karczmie, wymienia przywileje mieszkańców oraz przytacza patronów nowego, murowanego kościoła: św. Bartłomieja i św. Annę.
W 1440 r. wieś była w posiadaniu szpitala św. Ducha w Chełmnie. W trakcie polsko-krzyżackiej wojny trzynastoletniej (1454-1466) Rada Chełmna dwukrotnie ubiegała się u króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka o przyłączenie Wabcza do terytorium Chełmna, jednak bezskutecznie; aż do 1505 r. Wabcz pozostał własnością królewską. W tymże roku król Aleksander Jagiellończyk przekazał Wabcz, podobnie jak wiele innych wsi w okolicy, biskupom chełmińskim, jednak w 1516 r. biskup Jan Konopacki wymienił ją z Howrekiem ze Smoląga na wieś Płowęż. Potomkowie Howreka przybrali z czasem nazwisko Wabczyńscy, posługiwali się herbem Leliwa i byli właścicielami do 1682 r.
W wyniku koligacji rodowych od 1728 r. Wabcz należał do Działowskich, od 1848 r. do Wilxyckich. W 1886 r. Wabcz zakupił Kazimierz Ślaski; w rękach Ślaskich Wabcz pozostawał do początku II wojny światowej.
Gotycki kościół w Wabczu
W Wabczu znajduje się ciekawy gotycki kościół św. Bartłomieja - jeden z ciekawszych gotyckich wiejskich kościołów na Ziemi Chełmińskiej. Wzmiankowany w 1288 r., częściowo rozbudowany w 1. poł. XIV w. Kamienno-ceglany, jednonawowy z prosto zamkniętym prezbiterium, z kaplicą św. Anny z 1706 r. fundacji Anny Wabczyńskiej.
Kwadratowa wieża w górnej części ceglana z 1. poł. XIV w. zakończona krenelażem i ceglanym hełmem. Jest ona usytuowana z boku korpusu nawowego, w przeciwieństwie do większości kościołów Ziemi Chełmińskiej, w których wieże są przybudowane do elewacji zachodniej lub w nią wtopione.
Wyposażenie wnętrza głównie barokowe z 1. ćw. XVIII w. i rokokowe z 2. poł. XVIII w. Belka tęczowa z Grupą pod Krzyżem, gotycką z 4. ćw. XIII w. Do najcenniejszych zabytków świątyni należą gotyckie rzeźby: Matki Bożej z Dzieciątkiem (w ołtarzu głównym), św. Katarzyny i św. Barbary z ok. 1380 r. Epitafia z 1736 r. i 1852 r.
Kwadratowa wieża w górnej części ceglana z 1. poł. XIV w. zakończona krenelażem i ceglanym hełmem. Jest ona usytuowana z boku korpusu nawowego, w przeciwieństwie do większości kościołów Ziemi Chełmińskiej, w których wieże są przybudowane do elewacji zachodniej lub w nią wtopione.
Wyposażenie wnętrza głównie barokowe z 1. ćw. XVIII w. i rokokowe z 2. poł. XVIII w. Belka tęczowa z Grupą pod Krzyżem, gotycką z 4. ćw. XIII w. Do najcenniejszych zabytków świątyni należą gotyckie rzeźby: Matki Bożej z Dzieciątkiem (w ołtarzu głównym), św. Katarzyny i św. Barbary z ok. 1380 r. Epitafia z 1736 r. i 1852 r.
Do innych obiektów zabytkowych Wabcza należą:
- park krajobrazowy o założeniu z XVIII w. wokół dworu wielokrotnie przebudowywanego w XIX i XX w.;
- spichrz z poł. XIX w., murowany, piętrowy;
- dawna karczma klasycystyczna z 1. poł. XIX w.
- kaplica cmentarna neogotycka z XIX w., należąca do rodu Ślaskich
