Pomnik Stanisława Moniuszki
Lokalizacja
Przedmieście Bydgoskie, skwer na rogu ul. Chopina i Bydgoskiej
770 m na zach. od Rynku Staromiejskiego
Pomnik wzniesiono w 1923 r. z okazji pierwszego Zjazdu Pomorskiego Związku Kół Śpiewaczych odbywanego w maju tegoż roku. Pomysłodawcą budowy pomnika był Ludwik Makowski, ówczesny prezes Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” oraz prezes Pomorskiego Związku Śpiewaczego. Zainspirowany on został zapewne odsłoniętym we wrześniu 1922 r. pomnikiem Moniuszki w Wilnie.
Projekt wykonał znany artysta Wojciech Durek (1888-1951) w latach 20. XX w. działający w Toruniu. Ostateczna realizacja jednak nieco różniła się. Zamiast bocznych wyobrażeń: postaci Halki (z tytułowej opery) trzymającej w ręku hustę oraz samej husty (po prawej) na pomniku finalnie widniała postać góralki (po lewej) oraz legendarny śpiący rycerz z tatrzańskiego Giewontu.
Pomnik w 1923 r. umiejscowiono w Parku na Bydgoskim Przedmieściu jednak już w 1928 r. został rozebrany w związku z budową tam hali wystawowej. Pomorski Związek Kół śpiewaczych zabiegał w urzędzie miasta o odbudowę pomnika w innym miejscu, jednka bezskutecznie.
Obecnie obelisk ku czci Moniuszki stoi na rogu ul. Bydgoskiej i Chopina od 1986 r., wg proj. Rajmunda Gruszczyńskiego.
Na cokole widnieje m.in. lutnia z gałązką wawrzynu, w górnej części okalająca cokół dekoracja w postaci śpiewających ptaków, a z tyłu plakieta brązowa z wyobrażeniem pomnika przedwojennego.