Odezwa gen. Hallera do mieszkańców Pomorza, 1920 r.

Dzień 21 stycznia 1920 r. był najbardzej uroczystym i kulminacyjnym momentem kilkudniowych obchodów powrotu Polski do Torunia i na Pomorze. W tym dniu do Torunia przybył gen. Józef Haller, dowódca Armiii Pomorze Wojska Polskiego, przejmującej te ziemie od władz niemieckich. Program uroczystości tego dnia był bogaty (zobacz: Kalendarium 1920 r.), a jednym z jego owoców była odezwa gen. Hallera.

 

 

Po blisko 150 latach niewoli nadeszła chwila wyzwolenia. Wkraczające Wojska Polskie dokonują przyłączenia tych ziem do Państwa Polskiego.
Jako wódz Armii, której przypadło w udziale szczęście dokonania tego uroczystego historycznego aktu, witam Was przepełnionym radością sercem.
Odwieczne dziedzictwo Piastów i Jagiellonów, kolebka Kopernika wraca znowu do swojej Macierzy. Przed 600 laty wydarte królowi Władysławowi Łokietkowi przez Zakon
Krzyżacki, po zwycięstwach na polach Grunwaldu, Tannenbergu i wiekopomnych walkach Kazimierza Jagiellończyka, zakończonych pokojem w Toruniu z Polską znowu złączone, dzieliło z nią czasy najwyższej chwały i świetności złotego wieku Polski, aż do czasów zbrodniczego rozbioru naszego Państwa.
Dzisiaj wraca do swojej Ojczyzny dzięki zwycięstwu najszczytniejszych haseł postępu i sprawiedliwości dziejowej, i reprezentowanych przez bohaterskie armie i szlachetne ludy Sprzymierzonych Mocarstw Zachodu z nami zaprzyjaźnione, dzięki bohaterskim wysiłkom naszego żołnierza, który od lat tylu na wszystkich polach bitew, na obcych nawet ziemiach, od słonecznych Wioch do brzegów Morza Białego krew swoją za wolność, całość i niepodległość Ojczyzny przelewał.
Przed Wami dzisiaj otwiera się epoka nowego życia i świetności nowego wieku złotego Zygmuntów i Batorych, kiedy Wisła i nasze morze staną się znów łącznikiem Polski z całym światem.
Cała Polska w tym dniu radosnym oddaje hołd mieszkańcom tej ziemi za ich niezłomność, hart ducha, wielkie cnoty obywatelskie, wytrwałość nigdy w nieśmiertelność Narodu.
Dzień dzisiejszy jest dla Was najwyższą za to nagrodą. Młodzieży polska Pomorza!
MŁODZIEŻY POLSKA POMORZA! Nie danym Ci było dotąd służyć w szeregach Armii narodowej. Dzisiaj nadchodzi pora czynu więc wzywam do szeregów bohaterskich Wojska Polskiego, które ma strzec potęgi i świetności Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.
Odezwa Naczelnika Państwa wzywa do pracy wszystkich obywateli Państwa Polskiego stojąc na gruncie tradycyjnej polskiej tolerancji bez względu na narodowość i religię. Jestem przekonany, że wszyscy na to wezwanie odpowiecie wytężoną pracą dla dobra Państwa i tych ziem, ze spełnicie wszystkie obowiązki, jako obywatele tego Państwa, że wszędzie zawsze okażecie należny posłuch władzom państwowym polskim.
W radości i szczęściu dnia dzisiejszego zjednoczymy się wszyscy w pracy dla Państwa Polskiego, jednością i pracą potężni.