Ulica Mikołaja Kopernika
Ulica nosząca obecnie imię Mikołaja Kopernika rozciąga się na przestrzeni 450 m pomiędzy ul. Łazienną na wschodzie a Al. Jana Pawła II na zachodzie, krzyżując się z przecznicami. Tymczasem aż do 1891 r. każdy odcinek między poszczególnymi przecznicami posiadał inną nazwę.
W średniowieczu była to jedna z głównych ulic, wiodła do jedynej na zachód prowadzącej bramy miejskiej.
W średniowieczu była to jedna z głównych ulic, wiodła do jedynej na zachód prowadzącej bramy miejskiej.
Ulica nosząca obecnie imię Mikołaja Kopernika rozciąga się na przestrzeni 450 m pomiędzy ul. Łazienną na wschodzie a Al. Jana Pawła II na zachodzie, krzyżując się z przecznicami: ul. Żeglarską, ul. Ducha św., ul. Piekary, ul. Pod Krzywą Wieżą.
Tymczasem pierwotnie każdy odcinek między poszczególnymi przecznicami posiadał inną nazwę.
Odcinek między ul. Łazienną a ul. Żeglarską zwnay był ulicą Świętojańską lub ul. Przy Kościele św. Jana, bo sąsiadował z kościołem farnym Starego Miasta.
Odcinek między ul. Żeglarską a ul. Ducha św. - ulicą św. Anny. Nazwa ta jest nadal jedną z zagadek Torunia, bo nie ma precyzyjnego wyjaśnienia dlaczego patronką tej ulicy obrano tą świętą (zobacz: Tajemnica ul. św. Anny).
Odcinek między ul. Ducha św. a ul. Pod Krzywą Wieżą był ulicą Starotoruńską - wiódł do niezachowanej do dziś Bramy Starotoruńskiej i dalej do Starego Torunia, tj. miejsca założenia w 1231 r. Torunia, przeniesionego następnie w 1236 r. na obecne lokalizację.
Odcinek między ul. Pod Krzywą Wieżą a Al. Jana Pawła II był już poza murami miejskimi.
Ulica św. Anny wraz z ulicą Starotoruńską była głównym traktem w Toruniu w okresie przed powiększeniem obszaru Starego Miasta Torunia w 1251 r. Wiodła do jedynej od zachodu bramy miejskiej (Bramy Starotoruńskiej). Prowadziła ze Starego Torunia, w którym jeszcze znajdował się bród przez Wisłę oraz pierwsza krzyżacka warownia, w kierunku ówczesnego rynku (placu przy kościele Świętojańskim). Jako główna droga komunikacyjna ulica była szersza od pozostałych, a ponadto działki przy niej charakteryzowały się także większą szerokością. Stąd też zamieszkiwana była przez najzamożniejsze i najstarsze toruńskie rodziny patrycjuszowskie (np. Rubit, von Essen, von Werle, Bugheim, von Allen, von Soest, von der Linde, Rinhoff). Po likwidacji przeprawy wiślanej w Starym Toruniu i po wzmocnieniu przeprawy z Bramy Mostowej (wtedy Przewoźnej), znaczenie ulicy już w końcu XIII w. zmniejszało się i stawała się ona coraz mniej atrakcyjna dla patrycjatu, który zawsze osiedlał się przy głównych i reprezentacyjnych ulicach. Ulica traciła swółj elitarny charakter w okresie nowożytnym, wiele parceli północnej pierzei zostało połączonych z sąsiednimi parcelami południowej pierzei Rynku Staromiejskiego. W 2. poł. XV w. zamieszkiwało tu wielu kuśnierzy, w 2. poł. wielu bogatych krawców. Były też spichrze oraz zbrojownia miejska (arsenał).
Ulica Przy Kościele św. Jana była węższa, też jednak w średniowieczu należała do prestiżowych. Znajdowały się tu 2, okresowo 3 domy należące do kościoła świętojańskiego, a w XVIII w. większość domów należała do kościoła.
Na miejscu domu stojącego dziś pod adresem ul. Kopernika 8 znajdowały się jatki (ławy mięsne) ciągnące się do ul. Szerokiej (obecnie nr 37). Istniały one aż do początku XIX w. (zaznaczone są jeszcze na planie miasta z 1816-1829 r.). W średniowieczu sprzedawano tu codziennie mięso i jego wyroby; w soboty wolno było dodatkowo sprzedawać mięso na Rynku Nowomiejskim, a w czwartki na Rynku Staromiejskim.
W 1787 r. na rogu ul. Kopernika i Piekary, przed domem uważanym wtedy za miejsce urodzin Mikołaja Kopernika, wystawiono studzienkę-pomnik Mikołaja Kopernika. Powstała ona z inicjatywy Samuela L. Gereta i była jednym z wyrazów czci, jaką darzono w Toruniu wielkiego uczonego. Miała formę 5,7-metrowej wysokości smukłej marmurowej piramidki stojącej na prostokątnym marmurowym cokole.
W 1812 r. miejsce to zwiedzał Napoleon Bonaparte.
Nazwę ulicy św. Anny na obecną (Mikołaja Kopernika) zmieniono dopiero po prawie sześciu wiekach: w 1809 r. - w czasach Księstwa Warszawskiego.
Natomiast nazwę ul. Kopernika na ulicę Starotoruńską rozciągnięto w 1891 r., po tym jak ówczesny historyk i burmistrz Torunia opublikował swoje badania ustalające dom rodzinny Koperników na obecny adres Kopernika 17; odtąd cały odcinek od ul. Żeglarskiej do dawnej Bramy Starotoruńskiej nosi nazwę ul. Kopernika.
Do najważniejszych zabytkowych i historycznych obiektów stojących przy ul. Kopernika należą:
- pod nr 3 - dawna zbrojownia (arsenał) miejska z 1597 r., zniekształcona na pocz. XX w. i znacznie przebudowana do obecnej formy, bez pozostawienia najmniejszego śladu z dawnej architektury; obecnie klub muzyczny Lizard King.
- pod nr 15 - jedna z najceniejszych gotyckich kamienic patrycjuszowskich; obecnie Muzeum Dom Kopernika
- pod nr 17 - gotycka kamienica mieszczańska; obecnie Muzeum Dom Kopernika
- pod nr 19 - gotycka kamienica mieszczańska, posiadająca wygląd fasady nadany w XVII i XVIII w.; obecnie mieści Zakład Zasobów Środowiska i Geozagrożeń Instytutu Geografii Polskiej Akademii Nauk >>>
- pod nr 21 - dwie gotyckie kamienice mieszczańskie >>>
- pod nr 38 - gotycka kamienica, posiadająca wygląd fasady nadany w okresie baroku >>>
- pod nr 40 - średniowieczna kamienica mieszczańska, posiadająca wygląd fasady nadany w XIX w., była uważana w XVIII i XIX w. za miejsce urodzenia Mikołaja Kopernika; zwiedzał ją m.in. Napoleon Bonaparte czy Fryderyk Chopin.