Digitus Dei

Jest to osobliwy, dużych rozmiarów zegar, znajdujący się na wieży katedry Świętojańskiej, na jej południowej stronie. Został wykonany najprawdopodobniej w 1433 roku (choć nikt nie potrafi dokładnie określić daty powstania), tj. po zakończeniu prac przy budowie wieży, i szczęśliwie zachował się do dziś.
Nazwa jego (łac. Digitus Dei - pol. Palec Boży) pochodzi od znajdującej się tu tylko jednej wskazówki - godzinowej, zakończonej dłonią z dwoma palcami wskazującymi na godzinę. Zegar nie pokazuje więc dokładnie minut.
Tarcza zegara skierowana jest w stronę Wisły nieprzypadkowo. Zegar służyć miał przede wszystkim regulacji toku życia na Wiśle i nabrzeżu portowym, a popularny był też wśród braci flisaczej docierającej do Torunia rzeką (patrz: Flisacy w dawnym Toruniu). Stąd też jego inna nazwa - "zegar flisaczy".

Dla pozostałej części Starego Miasta przeznaczony był zegar na czterech ścianach wieży ratuszowej, a dla Nowego Miasta służył zegar na wiezy Ratusza Nowomiejskiego.

 

 

Toruński Digitus Dei to druga największa historyczna tarcza zegarowa w Polsce (prawie 5 m średnicy, 300 kg wagi). Pierwsza to tarcza z gdańskiego Kościoła Mariackiego, a trzeci co do wielkości zegar zawisł na krakowskiej wieży ratuszowej (natomiast zegar na toruńskiej wieży ratuszowej ma średnicę 3,5 m).  

Zegar nazwą nawiązuje do znajdującego się również na wieży katedralnej dzwonu Tuba Dei (pol. Trąba Boża). Jest to wielki, ponad 7-tonowy dzwon, największy średniowieczny dzwon w Polsce, przez długie stulecia największy po krakowskim "Zygmuncie".

I zegar i dzwon są arcydziełami średniowiecznego rzemiosła artystycznego i świadczą o ówczesnej potędze Torunia, a dziś jego wielowiekowej tradycji. Wokół ich niezwykłej formy i wdzięcznych imion osnuto przez wieki wiele legend.

 

Tarcza zegara Digitus Dei w trakcie przygotowań do renowacji w 2005 r., fot. Małgorzata Litwin