Digitus Dei
To niezwykły średniowieczny zegar na wieży katedralnej, pokazujący czas tylko jedną wskazówką. Wykonany prawdopodobnie ok. 1433 r. jest drugą największą historyczną tarczą zegarową w Polsce
Jest to osobliwy, dużych rozmiarów zegar, znajdujący się na wieży katedry Świętojańskiej, na jej południowej stronie. Został wykonany najprawdopodobniej w 1433 roku (choć nikt nie potrafi dokładnie określić daty powstania), tj. po zakończeniu prac przy budowie wieży, i szczęśliwie zachował się do dziś.
Historyczna nazwa jego (łac. Digitus Dei - pol. Palec Boży) pochodzi od znajdującej się tu tylko jednej wskazówki - godzinowej, zakończonej dłonią z dwoma palcami wskazującymi na godzinę. Zegar nie pokazuje więc dokładnie minut.
Tarcza zegara skierowana jest w stronę Wisły nieprzypadkowo. Zegar służyć miał przede wszystkim regulacji toku życia na Wiśle i nabrzeżu portowym.
Historyczna nazwa jego (łac. Digitus Dei - pol. Palec Boży) pochodzi od znajdującej się tu tylko jednej wskazówki - godzinowej, zakończonej dłonią z dwoma palcami wskazującymi na godzinę. Zegar nie pokazuje więc dokładnie minut.
Tarcza zegara skierowana jest w stronę Wisły nieprzypadkowo. Zegar służyć miał przede wszystkim regulacji toku życia na Wiśle i nabrzeżu portowym.
Funkcjonująca obecnie dla Digitus Dei nazwa potoczna "zegar flisaczy" jest określeniem powstałym najpewniej w okresie zaborów wśród polskojęzycznej społeczności Torunia. Wtedy bowiem tradycja flisacka była szczególnie żywa - choć trwała w Toruniu już od wieków średnich. Ta polska nazwa nie miała wcześniej odpowiednika w języku niemieckim - codziennym i wręcz urzędowym języku w Toruniu od średniowiecza - i upowszechniła się w okresie międzywojennym, jako że zegar popularny był też wśród braci flisaczej docierającej do Torunia rzeką (patrz: Flisacy w dawnym Toruniu).
Dla centrum Starego Miasta przeznaczony był zegar na czterech ścianach wieży ratuszowej, a dla Nowego Miasta służył zegar na wieży Ratusza Nowomiejskiego.
Toruński Digitus Dei to druga największa historyczna tarcza zegarowa w Polsce (prawie 5 m średnicy, 300 kg wagi). Pierwsza to tarcza z gdańskiego Kościoła Mariackiego, a trzeci co do wielkości zegar zawisł na krakowskiej wieży ratuszowej (natomiast zegar na toruńskiej wieży ratuszowej ma średnicę 3,5 m).
Zegar nazwą nawiązuje do znajdującego się również na wieży katedralnej dzwonu Tuba Dei (pol. Trąba Boża). Jest to wielki, ponad 7-tonowy dzwon, największy średniowieczny dzwon w Polsce, przez długie stulecia największy po krakowskim "Zygmuncie".
I zegar i dzwon są arcydziełami średniowiecznego rzemiosła artystycznego i świadczą o ówczesnej potędze Torunia, a dziś jego wielowiekowej tradycji. Wokół ich niezwykłej formy i wdzięcznych imion osnuto przez wieki wiele legend.
Tarcza zegara Digitus Dei w trakcie przygotowań do renowacji w 2005 r., fot. Małgorzata Litwin
