Baszta Koci Łeb

 

Jedna z około 54 dawnych baszt toruńskich, jedna z 9 zachowanych.

Ta średniowieczna baszta stanowiła ważny element obronny w systemie murów miejskich, w północnej części Starego Miasta. Zbudowana w północno-wschodnim narożniku Starego Miasta powstała najprawdopodobniej równocześnie z murami miejskimi w drugiej połowie XIII wieku, najpewniej jako budowla wieloboczna, chociaż jej najstarsza, podziemna część jest na planie koła (o średnicy mniejszej niż obecna).

Basztę przebudowywano i powiększano w okresie kolejnej rozbudowy systemu obronnego murów miejskich na pocz XIV w., następnie ok. 1450 r. przy okazji budowy w sąsiedztwie Barbakanu Chełmińskiego oraz kolejny raz około 1500 roku, łącznie z basztą Koci Ogon w typie bastejowym na planie koła. Powstały one w narożnikach przy zewnętrznych obwodach murów. Baszty te (Koci Łeb i Koci Ogon), podobnie jak oba barbakany toruńskie, dostosowane były do aktualnego stanu rozwoju artylerii i zaopatrzone były w stanowiska artyleryjskie, których pola ostrzału pokrywały całe przedpole linii obronnej Starego Miasta między Wisłą a Nowym Miastem. Dla wzmocnienia wytrzymałości okrągłą basztę wypełnioną wewnątrz warstwą ziemi.

Jako jeden z ważnych elementów fortyfikacyjnych baszta taka została rozebrana przez Szwedów po zdobyciu Torunia w 1703 roku w celu obniżenia wartości obronnej Torunia (zobacz: Oblężenie Torunia w 1703 r. Szwedzkie ostrzeliwanie). Jednak po odejściu Szwedów została przez miasto odbudowana (z gotyckiej cegły) jeszcze w XVIII w. 

Przed 1862 r. od południa dobudowano do baszty i połączono z nią budynek mieszkalny.

Na przełomie XIX i XX w. baszta została nadbudowana o trzecią kondygnację z krenelażem; w 1907 r. dobudowano ryzalit i nowe (aktualne) wejście od strony zachodniej.

 

W podziemiach dobrze zachowane średniowieczne pomieszczenie o sklepieniu krzyżowym na gurtach, będące najstarszą częścią baszty.