Hall przed Salą Królewską

Przedsionek przed Salą Królewską to reprezentacyjne pomieszczenie wielkości dużej komnaty, jest wzmiankowane w źródłach po raz pierwszy w 1518 r. jako "pomieszczenie przed izbą królewską". Jasno oświetlone czterema oknami wychodzącymi na dziedziniec (południe) i czterema na rynek (północ).

 

Przedsionek jest jednocześnie węzłem komunikacyjnym. Zlokalizowany w północnym skrzydle Ratusza Staromiejskiego ma bezpośrednie połączenie ze wszystkimi kondygnacjami oraz dziedzińcem Ratusza poprzez tzw. "schody krzyżowe". Ponadto prowadzą z Przedsionka przejścia wprost do Sali Wielkiej oraz do skrzydła wschodniego Ratusza. Oczywiście główne i bogato zdobione wejście stąd prowadzi do Sali Królewskiej. Po przeciwnej natomiast stronie wejście skromne do tzw. izby złoczyńców - areszt dla szlachty.

 

 

Reprezentacyjny i bogato zdobiony portal prowadzi z Przedsionka do Sali Królewskiej. Powstał on w 1605 r. w czasie wielkiej rozbudowy toruńskiego Ratusza i odznacza się  wysoką jakością artystyczną.
Górna część portalu jest manierystyczna z 1605 r. Część dolna natomiast jest barokowa z 1738 r. i powstała na miejsce zniszczonej w 1703 r. w wyniku szwedzkiego bombardowania Torunia części manierystycznej (zobacz: Historia Ratusza Staromiejskiego)

 

 

W zwieńczeniu portalu widnieje duża tablica z czerwonego marmuru z łacińską inskrypcją o treści:

Po bokach tablicy pilastry z alegorycznymi kobiecymi postaciami Męstwa i Roztropności w niszach i z figurami rzymskich żołnierzy na cokołach. Zastosowanie alegorii i cnót starożytnego Rzymu było w ówczesnym Toruniu wyrazem rozkwitającego tu w czasach nowożytnych specyficznego północnoeuropejskiego humanizmu w ramach panującego wtedy w Toruniu protestantyzmu (zwłaszcza kalwinizmu, luteranizmu). Wiązało się to z kultem antyku, filozofią stoicką, idealizacją republikańskich cnót starożytnego Rzymu, a także współczesnej Wenecji. Jednak najwspanialszym dziełem tego specyficznego dla Torunia humanizmu kalwińskiego była dekoracja Sali Rady (na wzór starorzymski zwanej Salą Senatu). Więcej o tym: Respublica Thorunensia - wielkie miasto pruskie.

Pilastry te podtrzymują gzyms, nad którym pośrodku znajduje się orzeł polski, a po jego bokach postaci aniołów podtrzymujące tarcze z herbami Torunia i Prus Królewskich.

Natomiast na nadprożu poniżej tablicy łąciński napis: Dawną ozdobność obramienia przywrócił członek Rady 60 mężów.

 

 

Zwieńczenie portalu do Sali Królewskiej

Triada herbowa - zestaw trzech herbów: Prus Królewskich, Królestwa Polskiego i Torunia stanowił częstą kompozycję zarówno w wystroju budynków i miejsc publicznych, jak i domów prywatnych mieszczan toruńskich.

To wymowna kompozycja zaznaczająca wspólny związek Prus Królewskich i Torunia z Królestwem Polskim, pozostających - z własnego wyboru - wprawdzie pod berłem króla polskiego, ale jednak w posiadających swoją odrębność prawno-ustrojową w tym Królestwie (zobacz: Królowa Wisły: Toruń w czasach świetności). Ekspozycja taka miała szczególnie dosadny wyraz właśnie tu - w portalu prowadzącym do sali, w której rezydowali goszczący często w Toruniu królowie polscy i przypominała królom wyjątkową pozycję Torunia i Prus Królewskich w Rzeczypospolitej.

 

 

Drzwi w portalu są bogato intarsjowane (o intarsji toruńskiej tutaj) z ok. 1738 r. W górnej płycinie zdobi je popiersie pierwszego rzymskiego imperatora Oktawiana Augusta w wieńcu laurowym, któremu nadano rysy twarzy ówcześnie panującego króla polskiego, Augusta III Sasa. To znowu nawiązanie do wspomnianego wyżej kultu antyku i cnót starorzymskich.

W dolnej płycinie popiersie Aleksandra Wielkiego w pancerzu i hełmie od strony Przedsionka.