Przywilej na budowę Ratusza Starego Miasta Torunia, 1393 r.

Zezwolenie na budowę nowego ratusza w Starym Mieście Toruniu (1393)
Toruń, 14 V 1393
Dokument wystawiony przez wielkiego mistrza Konrada Wallenroda

tłumaczenie z jęz. niemieckiego.

[Wielki mistrz Konrad Wallenrod oznajmia]... Przyszli do nas nasi ukochani, wierni rajcy naszego Starego Miasta Torunia i przedstawili nam pokornie ogromne trudności, jakich doznają w budynku ratusza, w domu kupieckim [sukiennice] i innych tamże się znajdujących pomieszczeniach z tego powodu, że pomieszczenia te wskutek starości obecnie butwieją i tym samym grożą zawaleniem się i że [rajcy] obawiają się stale, aby nie wynikły stąd dla ludzi niepowetowane i groźne szkody. Braki te dojrzeliśmy i stwierdziliśmy wspólnie z naszymi dostojnikami. Przedstawili też nam i naszym dostojnikom [rajcy toruńscy] cztery dokumenty, nie uszkodzone nienaruszane, któreśmy dokładnie obejrzeli przestudiowali. Pierwszy z nich, dotyczący domu kupieckiego, wystawiony został przez zastępcę mistrza krajowego brata Gerharda Hirschberrga [oryginał tego przywileju, zezwalającego na budowę domu kupieckiego, czyli sukiennic, wystawiony w kwietniu 1259 r., znajduje się w Archiwum Państwowym w Toruniu], który pozwolił zbudować [ów dom] w taki sposób i w takich rozmiarach, jakie brat Henryk, ówczesny komtur krajowy chełmiński  miał wskazać, w zamian za co zrzekli się mieszczanie wszelkich praw i roszczeń da młyna w Trzeposzu. Drugi [przywilej] wystawił brat Konrad van Thierberg, niegdyś marszałek i mistrz krajowy [oryginał tego przywileju, zezwalającego na budowę wokół sukiennic kramów i ław chlebowych, wystawiony we wrześniu 1274 r., znajduje się w Archiwum Państwowym w Toruniu], na [budowę] 'kramów i ław piekarskich; wszelkie płynące stąd czynsz i 'korzyści miały bez żadnych przeszkód należeć do mieszczan. Trzeciego przywileju udzielił brat Konrad von Feuchotwangen, niegdyś dostojnik pruski i inflancki, na wagę, na której mają [torunianie] swobodnie po wieczne czasy ważyć wszelkie towary, pobierając wagowe w wysokości 2 groszy chełmińskich od funta. Czwarty przywilej wystawił brat Ludolf König, niegdyś wielki mistrz [oryginał tego przywileju, wystawionego 25 sierpnia 1343 r. zaginął, ale w Archiwum Państwowym w Toruniu zachowała się jego fotokopia], na kramy wokół wspomnianego budynku, z których korzyści należeć mają do wszystkich [mieszczan] w sposób wyraźnie przez ten sam przywilej określony. Dalej prosili nas [torunianie] pokornie, abyśmy przyjrzeli się ciężkiej ich sytuacji i chcieli im dopomóc, a mianowicie przez wyrażenie zgody na całkowite zburzenie starego ratusza i domu kupieckiego z innymi starymi pomieszczeniami i na zbudowanie nowego, odpowiadającego obecnym potrzebom miasta...

Dlatego też za radą naszych dostojników wysłuchaliśmy łaskawie prośby i dezyderaty wymienionych wyżej rajców, mieszczan i całego gminu, zezwoliliśmy, przystali i pozwolili na mocy tego dokumentu zburzyć stary ratusz, dom kupiecki ze starymi pomieszczeniami i tym wszystkim, co się do zburzenia nadaje i odbudować - zgodnie z potrzebami miasta, dla wygody, korzyści i pożytku jego mieszkańców - nowy ratusz, dom kupiecki, budynek sądowy, kramy, ławy piekarskie, budy, wagę i inne pomieszczenia, a to w taki sposób, aby wszystkie powyższe pomieszczenia znalazły się w obrębie czterech ścian i murów a długość każdej ściany powinna wynosić 12 prętów i łokieć, a szerokość razem z obu murami 10 prętów i 1 łokieć. Grubość muru ma wynosić pomiędzy filarami nad ziemią 4 stopy, a pod ziemią 5 stóp. Wysokość każdego z czterech murów wynieść ma 2,5 pręta licząc ad progu na wysokości ziemi przy wejściu do dachu w miejscu, gdzie zaczynają się krakwie, a dalej mur ogniowy ma być wysoki na 5 stóp, a gruby na 1,5 stopy. Także ze szczególnej naszej łaskawości zgodziliśmy się i zezwolili, aby ratusz ze swymi pomieszczeniami występował 8 stóp poza mury na miejsce, które wielki mistrz Ludolf König, wyżej wspomniany przeznaczył na budy wokół domu kupieckiego, [które miały znajdować się] na jego zewnętrznych murach ściennych, a więc tak, aby budy w czterech jego ścianach, z zachowaniem podanej wyżej długości i szerokości, zostały zawarte...

Ze szczególnej łaski odstępujemy [torunianom] dla dobra miasta wszelkie dochody i czynsze z ratusza, domu kupieckiego, budynku sądowego, kramów, ław piekarskich, bud, wagi i wszystkich innych pomieszczeń, które znajdą się wewnątrz i w obrębie czterech ścian i murów i mogą być zbudowane zgodnie z określoną długością, szerokością i wysokością, teraz lub w przyszłości; pomieszczeń zaś może być mniej lub więcej, tak aby mieszkańcy [Starego Miasta Torunia] z wszelkich wynikających stąd korzyści, wygód i pożytków korzystać mogli aż po wieczne czasy. Mają też mi pełne prawa zmieniać i powiększać czynsze j zyski tak, jak to im będzie dogodniej, a miastu może przynieść więcej pożytku. Potwierdzamy im [również prawo własności] tegoż nowego ratusza, domu kupieckiego, ław piekarskich, kramów, bud, wagi, domu sądowego z wszystkimi innymi pomieszczeniami, które oni w obrębie czterech ścian i murów według wymienionej wyżej długości, szerokości i wysokości zbudowali lub w przyszłości zbudują, czy to będzie nad ziemią czy pod ziemią, z wszystkimi wejściami, [prowadzącymi] w górę i w dół, z szerokimi, długimi i wysokimi oknami, bramami, dachami, szczytami, strychami, piwnicami, murami, ścianami i tym wszystkim, co do budynku 'należy, jakimi to tylko terminami określić można by było, bez żadnego wyjątku. Pozwalamy im także remontować te pomieszczenia, jak to tylko będzie potrzebne, zastrzegamy jednak, aby nie
przekroczyli w żaden sposób określonej długości, szerokości i wysokości. ...

Działo się na naszym zamku w Toruniu w przeddzień Wniebowstąpienia w roku Pańskim 1393 [14 maja 1393].