Książnica Kopernikańska - Wojewódzka Biblioteka Publiczna

 

 

Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska w Toruniu posiada jedną z najcenniejszych regionalnych kolekcji zabytkowych w Polsce i kontynuuje, liczące kilkaset lat, tradycje biblioteczne miasta. Zachowane tutaj kolekcje pochodzą z licznie zakładanych na przestrzeni dziejów Torunia bibliotek i są materialnym świadectwem kultury i świetności Torunia począwszy od jego założenia w 1233 r. po czasy nowożytne (zobacz: Dawne biblioteki toruńskie).

Obok Biblioteki Gdańskiej PAN Książnica Kopernikańska jest najbogatszym warsztatem dla badań pomorzoznawczych i bałtyckich.

 

Książnica Kopernikańska to jedna z najważniejszych i największych bibliotek w północnej Polsce. Powstała w 1923 r. pod nazwą Książnica Miejska im. M. Kopernika z połączenia zbiorów: dwóch XVI-wiecznych: Gimnazjum Akademickiego w Toruniu i Rady Miasta Torunia oraz dwóch XIX-wiecznych: Towarzystwa Naukowego w Toruniu oraz niemieckiego towarzystwa Copernicus-Verein für Kunst und Wissenschaft (zobacz: Toruń - centrum polskości na Pomorzu w czasie zaborów).

Utworzenie Książnicy Miejskiej im. Kopernika w Toruniu, która scaliła istniejące dotąd wmieście odrębne księgozbiory (...) było wydarzeniem o ogromnym znaczeniu naukowym i kulturalnym nie tylko na Pomorzu - pisał w 1997 r. dr Jan Bełkot (1946-2004).

Książnica chlubi się tradycjami jako jedna z najstarszych bibliotek Polski północnej. Jest bezpośrednią spadkobierczynią XVI-wiecznej biblioteki Gimnazjum Akademickiego, która powstałw 1594 r. z inicjatywy burmistrrza Heinricha Strobanda, wielkiego protektora nauki i kultury w nowożytnym Toruniu.

W zbiorach jej znajdują się cenne zbiory dawnych druków polskich i Polski dotyczących, bogaty dział historii, zwłaszcza niemal kompletne materiały do historii Prus Królewskich, filologii klasycznej, starej medycyny. Łączny zbiór starodruków, począwszy od XV w. wynosi ok. 26 tys. woluminów (starodruków powstałych do 1500 r. jest 68 i są to głównie druki z dziedziny teologii, prawa kościelnego i świeckiego, historii medycyny, astronomii, przeważnie niemieckie, holenderskie, szwajcarskie i włoskie).
Do najstarszych pozycji zalicza się m.in. 3 egzemplarze słynnego dzieła Hartmanna Schedla "Kronika świata" ("Liber Chronicarum") z 1493 r.

Obok tego Książnica posiada największy zbiór dawnych druków toruńskich od XVI w. (w tym wyjątkowy zbiór druków ulotnych) z najstarszym traktatem Erazma Glicnera - pierwszą książką wydrukowaną w Toruniu w 1569 r. i starannie uzupełniane zbiory "copernicanów", z kolejnymi wydaniami dzieł Mikołaja Kopernika "De revolutionibus..." (w tym 3 najstarsze wydania norymberskie w 1543 r.), kolekcją globusów, zbiorami kartograficznymi, ciekawymi pozycjami z zakresu matematyki i astronomii.
Bardzo okazale prezentują się zbiory czasopism, zwłaszcza pomorskich, polskich i niemieckich z XIX w.
Biblioteka gromadzi m.in. listy Adama Mickiewicza, Deotymi, Stanisława Przybyszewskiego, Juliana Tuwima, Jarosława Iwaszkiewicza.

 

W 1968 r. przyznano Książnicy status biblioteki naukowej, a w 1975 r. biblioteki wojewódzkiej. W 2003 r. Książnica Kopernikańska w Toruniu jako pierwsza biblioteka publiczna i naukowa w Polsce uzyskała Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością ISO 9001 zgodny z Międzynarodowym Certyfikatem IQNet.