Bierzgłowo

 

Bierzgłowo wzmiankowano w 1263 r. jako wieś należącą do tutejszego zamku (od 1270 r. nowo powstałej komturii w Zamku Bierzgłowskim), od 1415 r. (likwidacja komturii bierzgłowskiej) była wsią czynszową komturii toruńskiej.

W 1520 r. król Zygmunt Stary przekazał wieś na własność miastu Toruniowi, odkąd aż do rozbiorów Polski wchodziła ona w obręb terytorium Torunia. W czasie wojen szwedzkich w XVII w. Bierzgłowo zostało znacznie zniszczone i wyludnione.

Tutejsza parafia powstała z inicjatywy Krzyżaków w 2. poł. XIII w. należy do najstarszych na Ziemi Chełmińskiej.

 

 

Gotycki kościół Wniebowzięcia NMP (do ok. 1670 r. nosił wezwanie św. Wawrzyńca) powstał w końcu XIII w., zbudowany z kamieni polnych, przy użyciu cegieł w szczytach, należy do najstarszych i najcenniejszych gotyckich wiejskich kościołów na Ziemi Chełmińskiej i w dawnym państwie krzyżackim. Jednocześnie jest przykładem tzw. gotyku krzyżackiego.
Materialnym świadectwem konsekracji kościoła, są zachowane na ścianach, a odkryte w ostatnich latach, dwa polichromowane znaki konsekracyjne (zacheuszki).

W końcu XVI w. kościół był przejściowo w posiadaniu protestantów.

Wyposażenie wnętrza barokowe (m.in. bogato złocony ołtarz główny, dwa ołtarze boczne - w jednym przedstawienie Chrztu w Jordanie, chrzcielnica), strop kasetonowy z 1938 r.

 

Wiatrak koźlak z 1867 r. funkcjonował do 1958 r., kiedy to odszedł na pastwę losu. Popadający w zniszczenie został w 2007 r. nabyty przez parafię katolicką w Bierzgłowie i odrestaurowany w 2011 r. z przeznaczeniem na cele edukacji ekologicznej i historycznej. Jest to jedyny taki obiekt odrestaurowany i działający in situ w województwie kujawsko-pomorskim.

Wiatrak składa się z trzech kondygnacji. Liczy 14 m wysokości, ze śmigłami prawie 19 m. Część parterowa nie jest używana. Znajdują się tu sztember, podwaliny, zastrzały, czyli podstawa. Tak wysoki budynek nie posiada fundamentu. Po prostu leży na kamieniach, wkopanych w ziemię. Kamienie wyznaczają kierunki północ – południe oraz wschód – zachód. W tej części przechowuje się płachy, które zapina się na śmigi. Skrzydła wiatraka, w zależności od natężenie wiatru, są wypełnione w całości, albo tylko w części. Zapierzone w liczą 60 m² powierzchni. 
Na pierwsze piętro prowadzą zewnętrzne schody. To piętro, gdzie młynarz odbiera mąkę. Tu znajdują się zsypy, do których podczepia się worki na mąkę, spadająca przez nie z wyższej kondygnacji, spod kamieni młyńskich. Na tej kondygnacji znajduje się również przekładnia, która przenosi obroty – napęd na kamienie młyńskie.

Drugie piętro to piętro zbożowe. Worki ze zbożem na drugie piętro wciąga się na zewnątrz wiatraka. Można to uczynić za pomocą windy, wykorzystującej skrzydłowy i jego obroty, gdy wiatrak się obraca. Jeżeli wiatrak jest w stanie spoczynku, gdy nie ma wiatru, młynarz wciąga ręcznie za pomocą specjalnego kołowrotka. Ponad kamieniami znajdują się specjalne zasypy, do nich wsypuje się zawartość całego worka. Drgania przy pracy młyna powodują, stopniowo ziarna zboża spadają na kamienie. Wiatrak w Bierzgłowie posiada dwa złożenia kamieni, czyli cztery kamienie. Jedno złożenie do mielenia mąki, drugie do mielenia na śrut.