Dawny szpital św. Jakuba

 

Szpital św. Jakuba, będący przytułkiem dla wdów, wzmiankowano po raz pierwszy w 1330 r., a powstać mógł już w 2. poł. XIII w.; jednocześnie był jednym z trzech najstarszych szpitali Torunia. Był to największy kompleks szpitalny wewnątrz Nowego Miasta, funkcjonujący przy nowomiejskim kościele św. Jakuba i tutejszym klasztorze cysterek-benedyktynek. Budynek pełnił swoją funkcję niezmiennie przez kilka stuleci, aż do okresu międzywojennego, jednak wówczas już tylko jako przytułek. Później jako dom mieszkalny.

Jest to jeden z najlepiej zachowanych średniowiecznych budynków i terenów szpitalnych w Polsce, nieprzebudowywanych przez stulecia i jednocześnie aż do 2014 r. nieprzebadanych archeologicznie. Badania archeologiczne prowadzone w 2014 i 2017 r. ujawniły m.in. wschodnią, ceglaną partię fundamentu budynku od zewnątrz, odkopano pruską studnię z XIX wieku, ustalono kilka poziomów użytkowych. znaleziono relikt ceglanej budowli na dziedzińcu. Jednym z ciekawszych znalezisk był pierścionek zakonny z monogramem Chrystusa, który nie mógł należeć do osoby cywilnej, ale zakonnej. To materialny dowód obecności sióstr, które pomagały chorym i ubogim. Nosiły one obrączki na znak poświęcenia się Chrystusowi.  

Archeolodzy pozyskali też XVI-wieczne (lub starsze) nożyczki służące do obcinania knotów świec, liczne naczynia ceramiczne, charakterystyczne dla terenów zakonu krzyżackiego – garnki, dzbany, misy, a także elementy ubioru – końcówki od pasa, nóżkę kieliszka, mogącego służyć w XVIII w. jako miarka do lekarstw, relikty kafli – od późnośredniowiecznych garnkowych po bogato ornamentowane i szkliwione kafle XVIII-wieczne. Odkryto też przykłady monet (m.in. z czasów zaborów, zarówno pruskie, jak i carskie), pieczęci szklanych, cybuchów fajek. 

 

 

Dziś na fasadzie zaniedbanego budynku szpitalnego widnieje historyczny krucyfiks, pokryty jednak kilkoma warstwami farby olejnej, czeka - jak cały budynek - na renowację. Krucyfiksy takie - jako religiny znak obecności Chrystusa - były umieszczane standardowo na średniowiecznych budynkach szpitalnych.
 
Obecne (2017 r.) plany zakładają przekształcenie budynku na funkcję hotelową.