Klasztor cysterek-benedyktynek przy kościele św. Jakuba

 
Lokalizacja
Nowe Miasto, ul. św. Jakuba 20A
600 m na wsch. od Rynku Staromiejskiego
 
Klasztory w średniowiecznej Europie miały ogromne znaczenie w rozwoju cywilizacji i kultury; tak znaczenie społeczne, jak kulturalne, obok oczywistego znaczenia religijnego.
W Toruniu obok najstarszych krzyżaków franciszkanów i dominikanów w średniowieczu działał też zakon żeński - cysterki-benedyktynki. Ze względu na zniszczenia, jakim uległa znaczna część klasztornych archiwaliów, zwłaszcza tych średniowiecznych, dziś trudno ustalić czy w średnowiecznym Toruniu istniały dwa żeńskie zgromadzenia zakonne - cysterki i benedyktynki, czy jedno, tzw. cysterki-benedyktynki.
W historycznych dokumentach nazwy cysterki i benedyktynki najpewniej stosowane są wymiennie dla tego samego zgromadzenia. Działo się tak dlatego, że oba zgromadzenia miały podobne zwyczaje zakonne oraz, że zgromadzenia pozostające pod opieką biskupów diecezjalnych (chełmińskich), a nie zwierzchnictwa zakonnego, obserwowały regułę benedyktyńską i zwyczaje stanowiące mieszankę tradycji benedyktyńskich i cysterskich. W ten sposób wytworzyła się w Toruniu specyficzna reguła cystersko-benedyktyńska, w której z czasem - w okresie nowożytnym - zaczął przeważać element benedyktyński. Podobna sytuacja miała miejsce najpewniej w Chełmnie.
 
 
Wobec niezachowanych dokumentów nie znamy dokładnej daty sprowadzenia cysterek-benedyktynek do Torunia, choć najpewniej nastąpiło to ok. 1300 r. (z kolei XVI-wieczny profesor toruński i sekretarz miejski Erazm Rümpler podawał, że cysterki pojawiły się w Toruniu w 1263 r., nie określając jednak przy którym z toruńskich kościołów; być może była to świątynia poprzedzająca późniejszy kościół św. Jakuba). Jednakże mógł to być zakon cysterek, a benedyktynki osiedlono w 1311 r. w ufundowanym dla nich klasztorze przy kościele Ducha Św. (niezachowany) na Rybakach. Wkrótce oba zgromadzenia mogły się połączyć.
W 1335-1341 z rąk wielkiego mistrza krzyżackiego Teodoryka von Altenburg zakonnice (cystersko-benedyktyńskie) otrzymały patronat nad kościołem św. JakubaNowym Mieście Toruniu, a potwierdzenia tego przywileju dokonał kolejny wielki mistrz Ludwik König, w roku 1345. Zakonnice przebywały tu do 1557 r., odkąd w wyniku reformacji i rozszerzającego się w Toruniu protestantyzmu, kościół św. Jakuba stał się świątynią luterańską. Był to trudny okres dla konwentu, który niemal całkowicie się wyludnił. Zgromadzenie odnowiło się za sprawą siostrzanego klasztoru z Chełmna i przyjęło regułę benedyktyńską. Po długoletnich staraniach mniszki odzyskały kościół św. Jakuba w 1667 r. Jednak po włączeniu Torunia do Królestwa Prus w wyniku II rozbioru w 1793 r. klasztor doznawał różnych ograniczeń do kasaty włącznie w 1833 r.
 
Wtedy zabudowania klasztoru przy kościele św. Jakuba przejęło wojsko pruskie i większość zabudowań rozebrano. Do dziś pozostał główny i najstarszy budynek, sięgający XIV w. Budynek ten ma dobrze zachowane gotyckie podziemia ze sklepieniami krzyżowymi wspartymi na 4 filarach oraz szczyty. Po przejęciu na potrzeby militarne obiekt przystosowano do celów obronnych, m.in. wykonując strzelnice w ścianie tylnej i szczytowej, a od strony południowej dostawiono kaponierę. W latach 60. XIX w. budynek służył za koszary więzienne i areszt, później został adaptowany na pomieszczenia biurowe. Po włączeniu Torunia do II Rzeczypospolitej nadal mieściły się tu instytucje wojskowe -  Inspekcja Twierdzy, Sąd 35. Dywizji i areszt (zobacz: Toruń międzywojenny). Po II wojnie światowej, kiedy w 1945 r. większość instytucji przeniesionio z Torunia do Bydgoszczy (zobacz: Kolejna degradacja Torunia - rok 1945), mieściły się tu mieszkania. Od 2010 r. budynek należy do Muzeum Okręgowego, mieszcząc m.in. Bibliotekę Naukową oraz magazyny zbiorów archeologicznych.
 
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj