Mural Julian Fałat
LokalizacjaNa Skarpie, ul. Juliana Prejsa 2, od ul. Konstytucji 3-go Maja
5,6 km na wsch. od Rynku Staromiejskiego
Mural powstał w 2017 r. na południowej ścianie 4-piętrowego bloku mieszkalnego.
Przedstawienie to oparte jest na autoportrecie artysty z 1896 r. - obrazie przechowywanym dziś w Muzeum Narodowym w Warszawie - a tłem dla postaci jest toruńska kamienica, w której mieszkał od 1920 r.
Przedstawienie to oparte jest na autoportrecie artysty z 1896 r. - obrazie przechowywanym dziś w Muzeum Narodowym w Warszawie - a tłem dla postaci jest toruńska kamienica, w której mieszkał od 1920 r.
Julian Fałat (1853-1929) był jednym z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawicielem realizmu i impresjonistycznego pejzażu. Kilka jego dzieł można zobaczyć w Muzeum Okręgowym w toruńskim Ratuszu Staromiejskim, a także (w tym płótna toruńskie) w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Już w styczniu 1920 r. wraz z armią gen. Józefa Hallera przejmującą Pomorze Nadwiślańskie po okresie zaborów (zobacz: Polska odzyskuje Pomorze) do Torunia przybywa liczna grupa dziennikarzy, pisarzy, malarzy i uczonych, by dokonać niejako symbolicznego wcielenia tego regionu do kultury narodowej. Chociaż często ta misja krzewienia kultury polskiej odbierana była tu jako kwestionowanie czy niedocenianie polskości Pomorza, to jednak zaangażowanie się przybyszów miało duże znaczenie dla uzupełnienia tutejszych niedoborów kadrowych w administracji czy oświacie. Dzięki pojawieniu się artystów i twórców o uznanym już dorobku powstawać zaczęły ważne dla Torunia i całego Pomorza Nadwiślańskiego instytucje i organizacje. A że większość z nich pochodziła z dawnego zaboru austriackiego, to później, w latach 60. XX w. mówiło się nawet żartobliwie, że Toruń przeżywał wówczas „najazd galicyjski” w kontraście do „najazdu wileńskiego”, jaki przeżył Toruń w 1945 r.
Właśnie jedną z takich osób najazdu galicyjskiego był Julian Fałat. Przybył tu mając 67 lat i będąc już uznanym artystą. Zamieszkał w Toruniu w zakupionym domu przy ul. Fosa Staromiejska 28 (wtedy plac Teatralny 42). Wkrótce stał się on ośrodkiem życia towarzyskiego i artystycznego. Zbierali się tu przyjeżdżający do Torunia artyści, ludzie kultury, dyplomaci, dyskutując i rozprawiając o organizacji życia kulturalnego, o najnowszych prądach artystycznych itp. W takich okolicznościach narodziła się inicjatywa zrzeszenia artystycznego, która została wcielona 16 grudnia 1920 r. jako Konfraternia Artystów.
Z kolei następne spotkania konfratrów zaowocowały takimi inicjatywami jak Pomorskie Towarzystwo Muzyczne, Konserwatorium Muzyczne, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych, które rozwijały Toruń jako ośrodek artystyczny i kulturalny (zobacz: Toruń międzywojenny).
Osiedlając się w Toruniu Fałat nie tylko ożywił środowisko twórcze, ale i sam utrwalał na płótnie i papierze uroki tego miasta. Wprawdzie był tu już wcześnej, jeszcze w czasach zaborów, bowiem znana jest akwarela z roku 1890 ukazująca Dansker toruńskiego zamku krzyżackiego.
Częstym motywem obrazów, jakie malował Fałat w Toruniu był Dwór Bractwa św. Jerzego. Jedna z prac przedstawia pierwszą po 140 latach procesję Bożego Ciała w Toruniu w 1920 r. Ulubionym motywem były też barki na Wiśle. Fałat lubił malować szerokie przestrzenie, w których mógł ukazać pustkę pejzażu. To pod wpływem sztuki japońskiej przeniesionej na nadwiślański grunt. Fałat bowiem jako pierwszy i jedyny ówczesny artysta odbył podróż dookoła świata (1885) i dotarł do Japonii, podczas gdy inni twórcy inspirowali się tym krajem na podstawie innych dzieł.
Częstym motywem obrazów, jakie malował Fałat w Toruniu był Dwór Bractwa św. Jerzego. Jedna z prac przedstawia pierwszą po 140 latach procesję Bożego Ciała w Toruniu w 1920 r. Ulubionym motywem były też barki na Wiśle. Fałat lubił malować szerokie przestrzenie, w których mógł ukazać pustkę pejzażu. To pod wpływem sztuki japońskiej przeniesionej na nadwiślański grunt. Fałat bowiem jako pierwszy i jedyny ówczesny artysta odbył podróż dookoła świata (1885) i dotarł do Japonii, podczas gdy inni twórcy inspirowali się tym krajem na podstawie innych dzieł.
Pejzaż z Torunia, 1920 r.W październiku 1921 r. Fałat otrzymał nominację na dyrektora Departamentu Sztuki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i przeniósł się do Warszawy. Utrzymywał jednak nadal kontakty z toruńskim środowiskiem do końca życia.
W 1924 r. po śmierci w wieku 20 lat syna Lucjana przkeazał dom przy placu Teatralnym Pomorskiemu Towarzystwu Opieki nad Dziećmi. Poświęcone ono było dzieciom-sierotom, które po zakończeniu I wojny światowej w liczbie około tysiąca trafiły do Torunia z Rosji.
