Zamek krzyżacki w Toruniu

 
Ruiny zamku krzyżackiego w Toruniu są pozostałościami po pierwszej i jednocześnie najstarszej warowni krzyżackiej na terenie dawnych Prus. Rozplanowanie zamku toruńskiego (na narysie półelipsy/podkowy) jest inne od typowych - późniejszych zamków krzyżackich, budowanych na planie czworoboku.
Jest on świadectwem kształtowania się programu komturskiego zamku krzyżackiego, stosowanego następnie powszechnie w państwie krzyżackim jako regularna czworoboczna bryła.
Zamek toruński został rozebrany przez torunian w czasie wywołanego przez nich powstania antykrzyżackiego w 1454 r. Choć obiekt przetrwał do czasów obecnych w formie trwałej ruiny, to stanowi znakomite materialne świadectwo potęgi Zakonu Krzyżackiego

 

Co tu zwiedzać?
Toruński zamek krzyżacki, chociaż od 1454 r. pozostaje trwałą ruiną, jest miejscem szczególnym na mapie cennych zabytków Polski. Jest godny uwagi przede wszystkim jako pierwsza warownia krzyżacka na terenie darowanym Krzyżakom przez polskiego-mazowieckiego księcia Konrada. Stanowił bazę wypadową do podboju plemion pruskich i tworzenia na ich terenie potężnego państwa, a jednoczesnie był strategicznym - granicznym i najdalej na południe wysuniętym zamkiem krzyżackim.
Dziś zwiedzając ruiny poznajemy nietypowe założenie zamkowe - na planie podkowiastym, w doskonale zachowanych, klimatycznych podziemiach m.in. ekspozycje detalu architektonicznego zamku, świadczące o jego bogatym niegdyś zdobnictwie. Przy wejściu na dziedziniec oraz w jego centrum przetrwały resztki wysadzonej w powietrze wieży. Fragment ruin położony wzdłuż Wisły kryje ślady po części mieszkalnej zamku. Najlepiej zachowała się wieża Gdanisko, która w XVI-XVIII wieku używana była przez Toruń jako składnica prochu strzelniczego.
 
   
 
INFO
 
 
Lokalizacja:
ul. Przedzamcze 3
w obszarze wpisanym na Listę UNESCO
500 m na płd.-wsch. od Rynku Staromiejskiego
 
Godziny otwarcia:
- od 1 października do 31 marca: od poniedziałku do piątku w godz. 10-16, sobota, niedziela w godz. 10-18
- od 1 kwietnia do 30 września: cały tydzień w godz. 10-18
 
Ceny biletów wstępu (ceny bez rezerwacji) 2023 r.:
- dla dorosłych: 20 zł/os.
- dla dzieci: 12 zł/os.
 
Rezerwacja przewodników: Toruński Serwis Turystyczny, tel. 56 621 02 32, przewodnicy@turystyka.torun.pl.
Grupa obsługiwana przez jednego przewodnika nie może być liczniejsza niż 30 osób.
 
Rezerwacja przewodników na zwiedzanie Torunia: tutaj
 
 
Informacje praktyczne
Dochodząc do ruin zamku ulicą Przedzamcze należy szczególną uwagę zwrócić na ruch samochodowy, czasem także trzeba przeciskać się pomiędzy samochodami gęsto parkującymi na chodniku i innych miejscach niedozwolonych. Władze miasta, ani Straż Miejska nie potrafią skutecznie ograniczyć ruchu samochodowego i usprawnić życia pieszym w obszarze objętym najwyższą formą ochrony.
 
 
Ruiny zamku krzyżackiego w Toruniu są pozostałościami po pierwszej i jednocześnie najstarszej warowni krzyżackiej na terenie Ziemi Chełmińskiej. Dlatego rozplanowanie zamku toruńskiego (na narysie podkowy) jest inne od typowych zamków krzyżackich budowanych na planie czworoboku.
Teren zamku o powierzchni ok. 2,2 ha jest jedną z trzech części toruńskiego Średniowiecznego Zespołu Miejskiego, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (patrz mapa).
 
 

Wybudowany w Toruniu zamek był bazą wypadową do podboju Prusów i tworzenia na ich terenie potężnego państwa zakonnego.
Komturski zamek, którego budowę rozpoczęto ok. połowy XIII wieku (być może w 1236 r., tj. po przeniesieniu się Krzyżaków ze Starego Torunia), składał się z zamku głównego, międzymurza i przedzamczy (północnego, górnego i dolnego).
Zamek został zdobyty w lutym 1454 r. przez mieszczan Starego Miasta Torunia, co było fizycznym rozpoczęciem polsko-krzyżackiej wojny trzynastoletniej (zobacz: Toruń buntuje się przeciwko Krzyżakom). Wkrótce został rozebrany decyzją toruńskiej Rady miejskiej, aby uniezależnić się od przyszłej władzy zwierzchniej (jakiejkolwiek - polskiej czy krzyżackiej) i uniemożliwić jej utrzymywania w mieście swojej załogi wojskowej.
Od tego czasu rozebrany zamek główny stał się wysypiskiem.
 
 
       
Widok na przedzamcze dolne z wieżą Gdanisko: obecnie (po lewej), rekonstrukcja (po prawej)
 
 
Odkopane spod gruzu, uporządkowane i zabezpieczone (w 1966 roku z okazji 500. rocznicy zawarcia drugiego pokoju toruńskiego i 1000-lecia państwa polskiego), w formie trwałej ruiny, fragmenty zamku pełnią dziś rolę pomnika upamiętniającego zwycięską wojnę z Zakonem i powrót Torunia do Polski (mówi o tym specjalna tablica pamiątkowa przy wejściu na teren zamku (przedzamcze północne) od ul. Przedzamcze).
W trakcie prac archeologicznych odsłonięto przyziemie zamku głównego wraz z fragmentami arkadowego krużganku od strony dziedzińca oraz sklepione piwnice. Znaleziono też liczne detale dekoracyjne, jak np. profilowane cegły i kilka rodzajów ceramicznych płytek posadzkowych, a także figuralnych oraz fragmenty dekoracji maswerkowej i florystycznej i części muru z polichromią.
 
Najlepiej zachowanym fragmentem zamku jest wieża Gdanisko z początku XIV wieku; miała ona funkcję sanitarną i obronną (strzegąc głównego wjazdu do zamku).
Połączona gankiem wspartym na arkadach z piętrem zamku głównego, służyła do obrony flankowej wschodniej części murów oraz jako zamkowa toaleta. Wzniesiona na terenie podmokłym nad Strugą. Gdanisko przetrwało zburzenie zamku przez mieszczan toruńskich w XV w. Ocalało, by bronić dostępu do miasta od strony zburzonego zamku, a poza tym zabezpieczało również newralgiczne miejsce, w którym Struga wypływała za mury miejskie i wpadała do Wisły.
W latach 1600-1613 z inicjatywy ówczesnego burmistrza Torunia Heinricha Strobanda pozostałości zamku stały się trójkątnym bastionem, który zabezpieczał miasto od strony południowej, a Gdanisko przebudowano na prochownię. Z tego okresu zachowały się do naszych czasów ogromne belki stropowe, które można obejrzeć wewnątrz wieży.
 
Za Gdaniskiem średniowieczny mur z arkadami, blankami i hurdycją, który był zewnętrznym murem wschodnim zespołu zamkowego, obok zabudowania dawnego zamkowego młyna górnego, a dalej szeroka fosa wschodnia, użytkowana niegdyś jako staw rybny. Poza fosą leżała rozległa Wola Zamkowa - służebna osada zamkowa (obecnie ulica od tej nazwie).
 
Bardzo dobrze są też zachowane podziemia zamku głównego, w których do niedawna mieściło się Muzeum Historii Zamku.
Dziś w podziemiach prezentowana jest m.in. ekspozycja warsztatu strycharskiego, znaleziska archeologiczne w postaci np. detali architektomicznych, makieta przybliżonego pierwotnego wyglądu zamku oraz... sala strachu.
 
Ruiny zamku (poza Gdaniskiem) stanowią ruiny zamku głównego, zarys domu zakonnego oraz fragmenty obwarowania z bramami. Na terenie przedzamcza znajduje się górny młyn, wymieniony już w 1262 roku (budynek przebudowany w 1907 r. na mieszkania, po 2002 r. na hotel zachował jedynie fragmenty gotyku).
Obok młyna, naprzeciw mostku, ostrołukowa gotycka brama Młyńska z poł. XIII w., obecnie zamurowana. To jedna z trzech bram prowadzących na teren zamku. Tędy wiodła głowna droga do zamku.
 
Od Wisły ruiny są oddzielone murem XIX-wiecznych fortyfikacji pruskich, zbudowanych na miejscu wcześniejszych, z 1613 roku.
 
Obok Bramy Młyńskiej ulokowano budynek szpitalny. Zbudowano go w 2. poł. XIII w. tuż poza murami przedzamcza dolnego. Był to jeden z dwóch XIII-wiecznych szpitali zamkowych w państwie krzyżackim, przeznaczony dla pielgrzymów i krzyżowców, chorych, starych i zasłużonych braci.
Jednocześnie był to drugi szpital prowadzony przez Krzyżaków w Toruniu, po szpitalu Ducha św.
Do dziś budynek zachował się tylko w 1/3 od swojej strony wschodniej.
 
 
 

Widowisko "Komturia"

Ta atrakcja zamku krzyżackiego w Toruniu, uruchomiona w sezonie 2012 jest nawiązaniem do podobnej formy spektaklu z lat 60. XX w.
To nowoczesne multimedialne widowisko plenerowe łączące elementy gry światłem i dźwiękiem opowiada historię zakonu krzyżackiego oraz Torunia okresu krzyżackiego.
Godziny pokazów:
od maja do września w soboty: w zależności od miesiąca godz. 21 lub 22.
Informacje i rezerwacje: info@turystyka.torun.pl, tel. 52 621 02 32
Więcej >>>
 
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (1)
jaro, 2021-02-07 09:20:04
Odbudowa zamku przyniosłaby zyski do miejskiej kasy  . Mam już dość zwiedzania ruin w Polsce.
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj