Nowe Miasto Toruń

 Widok z wieży staromiejskiej katedry Świętojańskiej na Nowe Miasto
 
 
Nowe Miasto jest dziś jedną z dzielnic wchodzących w skład obszaru Średniowiecznego Zespołu Miejskiego objętego wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Pozostałe dwie to Stare Miasto oraz teren zamku krzyżackiego.
Nowe Miasto Toruń zostało założone przez Krzyżaków w 1264 r. i istniało samodzielnie przez 190 lat, tj. do 1454 r., kiedy to zostało połączone ze Starym Miastem Toruniem pod władzą staromiejską (zobacz: Połączenie Starego Miasta i Nowego Miasta).
Nowe Miasto Toruń, w przeciwieństwie do Starego Miasta Torunia, otrzymało swoją nazwę już w momencie lokacji w 1264 r. i nigdy później nie została ona zmieniona.
Przyczyną lokowania Nowego Miasta Torunia już w 31 lat po lokacji Starego Miasta Torunia i tuż pod jego murami, był niezwykle intensywny rozwój Starego Miasta, zdecydowanie przewyższający oczekiwania założycieli - Krzyżaków.
 
Nowe Miasto Toruń założono w bezpośrednim sąsiedztwie Torunia (Starego Miasta Torunia), na północny-wschód od jego murów miejskich. Prawa miejskie otrzymało 13. sierpnia 1264 r. Zostało od razu rozplanowane na powierzchni 13,5 ha, a więc większej niż typowe miasto średniowieczne, i również większej od pierwotnej (sprzed powiększenia) powierzchni Starego Miasta. Jego układ urbanistyczny cechuje się dużą regularnością szachownicową (z rynkiem z ratuszem pośrodku), w przeciwieństwie do układu przestrzennego Starego Miasta, którego obszar rozwijał się dwuetapowo i był kolejno powiększany. Jedynymi większymi nieregularnościami w planie Nowego Miasta Torunia są: ulica Wielkie Garbary, która jest etapem dawnej, przedlokacyjnej drogi ze Starego Miasta na wschód (do Rusi Czerwonej i na Górne Węgry), przy której wcześniej rozwinęło się osadnictwo, zwłaszcza garbarskie, a także ulica Dominikańska; w obręb Nowego Miasta włączono bowiem teren klasztoru dominikanów z kościołem św. Mikołaja, a dominikanie toruńscy zostali osiedleni już w 1263 r., a więc 1 rok przed założeniem Nowego Miasta.
Z kolei niecentralne usytuowanie Rynku Nowomiejskiego jest swoistą zagadką. Dlaczego rynek jako centralny plac miasta nie został wyznaczony w jego środku a bliżej zamku krzyżackiego? Najprawdopodobniej wynika to z faktu znacznej zależności tego miasta od Krzyżaków. Potwierdzeniu tej tezy sprzyja też niewielka odległość od siedziby komtura krzyżackiego do kościoła parafialnego św. Jakuba oraz lokalizacja głównej bramy zamku (tzw. Młyńskiej) i brukowanej drobnymi kamieniami dobrej drogi wjazdowej na zamek od strony wschodniej, tj. od strony nowomiejskiej Bramy Garbarskiej.
 
Nowe Miasto na planie Średniowiecznego Zespołu Miejskiego
Rynek Nowomiejski; w tle kościół św. Jakuba

Wkrótce po lokacji rozpoczęto budowę murów miejskich, którymi w całości otoczono miasto (wg niektórych badaczy miało ich nie być jedynie od zachodu, gdzie Nowe Miasto stykało sie z murami Starego Miasta). W ciągu murów zbudowano przynajmniej 5 bram oraz 21 baszt.
 
Główną osią komunikacyjną Nowego Miasta był ciąg ul. Królowej Jadwigi (dawniej Sadlarska; Schmergasse) - północna pierzeja Rynku Nowomiejskiego - ul. św. Katarzyny (dawniej Bydlęca; Viehegasse), prowadzący ze Starego Miasta do Sambii oraz do Rusi Czerwonej i na Górne Węgry (zastępując teraz w tym kierunku ww. ul. Wielkie Garbary).
 
Ratusz Nowego Miasta Torunia rozebrany w 1818 r.
 
Herb Nowego Miasta Torunia. Przedstawia strażnicę umieszczoną na wieży, zbudowanej z pionowo i skośnie ustawionych belek. Obok wieży są dwie tarcze krzyżackie i trzy gwiazdy, a w otoku napis: Sigillum Nove Civitatis Thorun.
 

Nowe Miasto od początku miało charakter rzemieślniczy i nie uczestniczyło - jak Stare Miasto - w Hanzie i handlu dalekosiężnym (nie sprzyjał temu brak dostępu Nowego Miasta do Wisły).
Podstawą gospodarki Nowego Miasta Torunia było sukiennictwo (cech powstał w końcu XIII w.; z dokumentu krzyżackiego z 1299 r. wiadomo, że cech ten był podawany jako wzorcowy w całym państwie krzyżackim), dalej browarnictwo i garbarstwo (przede wszystkim czerwonoskórnictwo, mniej białoskórnictwo).
Sukiennicy nowomiejscy mieli specjalne przywileje pierwszeństwa przy zakupie surowców od kupców staromiejskich.
Sukiennicy mieszkali głównie przy ul. Sukienniczej (Wollenwebergasse), a na zapleczach domów mieli swoje ramy sukiennicze, służące do ostatecznej obróbki sukna. Miejscem do prowadzenia handlu były sukiennice (dom targowy) w Ratuszu Nowego Miasta (sukiennice posiadało też Stare Miasto Toruń, jednak tam handel odbywał się suknem sprowadzanym przez kupców toruńskich przede wszystkim z Flandrii).
► Zobacz: Sukiennice Nowego Miasta Torunia
 
W 1454 r. Nowe Miasto zostało połączone ze Starym Miastem pod władzą staromiejską >>>
 

Przywilej lokacyjny dla Nowego Miasta Torunia

Wystawiony przez mistrza krajowego pruskiego Ludwika von Baldersheim, tłumaczenie z łaciny.
 
Brat Ludwik von Baldersheim, mistrz braci Zakonu Niemieckiego w Prusach, wszystkim, którzy to pismo oglądać będą, modlitwy w Panu i pozdrowienie. Ponieważ zapomnienie wszystko zaciera, koniecznym jest utrwalić rzecz świadectwem pisma. Uznajemy przeto i brzmieniem niniejszego [pisma] ogłaszamy, że za zgodą braci naszych Nowe Miasto przy Starym Mieście Toruniu rozkazaliśmy zbudować, dając temuż prawo i wolność taką, jaką ma miasto wspomniane, mianowicie rybołówstwa, piwowarstwa, uboju, sprzedawania i kupowania mięsa, gdzieby [mieszczanie] postanowili; co do tego wszystkiego przyznajemy im swobodną możność, lecz dom kupiecki (Ratusz Nowomiejski) oraz jatki wyłączamy z tej wolności. Stanowimy także, aby w każdą sobotę targ był tamże urządzany... Dane roku Pańskiego 1264, w dniu Hipolita [13 VIII]

 

  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj