Miejskie trasy turystyczne samodzielnego zwiedzania

 

 

Chociaż Toruń lokowano w 1232 r. to jednak jego dzisiejszy centralny plac - Rynek Staromiejski - został wytyczony nieco później, bo po 1251 r. Wiąże się to z powiększeniem obszaru Torunia w tym czasie, co nastąpiło ze względu na niespodziewany niezwykle szybki rozwój miasta. W ten sposób powiększony obszar miejski otoczony murami osiągnął powierzchnię ok. 19 ha. Dziś obszar ten to Stare Miasto, w przeciwieństwie do Nowego Miasta założonego niewiele później, bo w 1264 r.
Trzy średniowieczne dawniej odrębne jednostki - Stare Miasto, Nowe Miasto oraz teren zamku krzyżackiego - objęte są dziś wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, stanowiąc jeden z najcenniejszych historycznie, architektonicznie i artystycznie terenów miejskich na świecie.
Wycieczka nasza w znacznej mierze odbywa się właśnie w Rynku Staromiejskim i jego nabliższym sąsiedztwie. Pozostałe obszary Starego Miasta oraz Nowe Miasto objęte są kolejnymi trasami zwiedzania.

 

Trasa ta łączy jedne z najcenniejszych obiektów dziedzictwa Torunia. Jest trasą historyczną, prowadzi od domu rodzinnego Mikołaja Kopernika przez fortyfikacje średniowiecznego Torunia i najstarszy na ziemiach polskich mur obronny wraz z pozostałościami Barbakanu Starotoruńskiego, a także słynną i legendarną Krzywą Wieżę. Dalej wiedzie Drogą Królewską do jednego z najświetniejszych zabytków, pełnej pamiątek minionych czasów i cennych dzieł sztuki Katedry Świętojańskiej. Zakończenie przy ruinach zamku krzyżackiego.
Trasa prowadzi zatem przez najastarszą część toruńskiego Starego Miasta z licznymi najcenniejszymi i najstarszymi zabytkami.
Punktem rozpoczynającym naszą trasę po mieście są dwie sąsiednie kamienice gotyckie przy ul. Mikołaja Kopernika 15 i 17.

 

Poruszamy się po wschodniej części Starego Miasta Torunia, która od 1264 r. graniczyła bezpośrednio z Nowym Miastem Toruniem, stanowiącym zupełnie samodzielne i odrębne miasto średniowiecznej aglomeracji toruńskiej

 

Zamek krzyżacki w Toruniu to obecnie druga obok zamku Dybów średniowieczna warownia w tym mieście.
Toruński zamek krzyżacki jest najstarszym zamkiem krzyżackim po prawej stronie Wisły. Ze względu na swoje nadgraniczne położenie oraz na związki z potężnym centrum gospodarczym, jakim był hanzeatycki Toruń, należał do najważniejszych w hierarchii zakonnej. Stał nad spławną rzeką. Tutaj od dawna znajdowała się przeprawa przez Wisłę (zlokalizowana przed obecną Bramą Mostową), którędy wiódł stary szlak na południe - na Śląsk, Węgry, do Westfalii, Saksonii, Krakowa, Lwowa. Była to jednocześnie najważniejsza droga prowadząca z Królestwa Polskiego do Prus (państwa krzyżackiego). Dlatego Toruń nazywany był bramą Prus lub bramą Pomorza.

 

Nowe Miasto Toruń zostało założone przez Krzyżaków w 1264 r. tuż za wschodnimi murami miejskimi Torunia, nazywanego odtąd Starym Miastem Toruń. Przyczyną lokowania Nowego Miasta Torunia już w 31 lat po lokacji Torunia i tuż pod jego murami, był niezwykle intensywny rozwój tego miasta, zdecydowanie przewyższający oczekiwania założycieli - Krzyżaków.
Nowe Miasto stało się ośrodkiem przede wszystkim rzemieślniczym (produkującym m.in. znane sukno), w przeciwieństwie do handlowego, hanzeatyckiego Starego Miasta Torunia.
Oba miasta połączyły się 8 marca 1454 r. pod władzą staromiejską.

 

Bydgoskie Przedmieście - rozciągające się na zachód od toruńskich Plant - to dawna ekskluzywna dzielnica z przełomu XIX i XX w. wyróżniająca się bogactwem architektury eklektycznej, secesyjnej, historyzującej i willi szachulcowych zatopionych w bujnej zieleni. 
Mieszkało tu wiele postaci znanych i znaczących nie tylko dla Torunia. W okresie międzywojennym w prowadzonym przez Kazimierę Żuławską pensjonacie „Zofijówka” zatrzymywała się czołówka polskiej elity artystycznej, gościli ludzie sztuki, m.in. Stanisław Przybyszewski, Tymon Niesiołowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Juliusz Osterwa, Tadeusz Boy-Żeleński i in. W tej dzielnicy też powstała pierwsza polska Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej. Tu mieszkał Artur Górski (1870-1959), znany pisarz i krytyk, twórca pojęcia "Młoda Polska", inni poeci, artyści, uczeni.

 

Powstające coraz częściej w ostatnich latach murale mają często rolę edukacyjną, upamiętniającą, albo okolicznościową (np. murale o tematyce ekologicznej, patriotycznej, historycznej, pamiątkowej).
Na naszej mapie - wycieczce znajdziecie ponad 40 miejsc w przestrzeni miejskiej Torunia z przedstawieniami malarskimi typu mural / street art. Rozsiane są po całym mieście, z największa ich liczbą na Bielanach, Na Skarpie, na Mokrem i w historycznym centrum miasta.

 

To obszerne tereny leśne, w których w XIII w. ulokowała się historyczna osada, związana m.in. z kultem św. Barbary. Pielgrzymował tu sam król Zygmunt I Stary. Barbarka jest dziś miejscem rekreacyjnym, łączącym historię dawniejszą (istniało tu centrum pielgrzymkowe regionu) z bliską (cmentarz ofiar terroru hitlerowskiego), o atrakcyjnym krajobrazie leśnym (bory, dąbrowy i olszyny), otaczający stawy spiętrzone na strudze, której wody do początku XX wieku poruszały młyn

 

Zapraszamy na spacer w bliskim otoczeniu przyrody, po parkach i zieleńcach Torunia. Spacer rozpoczynamy w centrum Torunia, od Plant na Bastionie Odcinkowym.

Wycieczka prowadzi najciekawszymi miejscami zieleni w Toruniu, ale ten temat to nie jedyny, który obecny będzie podczas spaceru. Poznamy też miejsca związane z historią i dziedzictwem Torunia.

 

W średniowieczu, kiedy Toruń należał do państwa krzyżackiego i był jego początkowo głównym, a później jednym z największych centrów gospodarczych i handlowych zrzeszonych w Hanzie, Żydzi nie byli tu tolerowani, tzn. nie mieli prawa do zamieszkania i prowadzenia handlu.

Z Toruniem XIX-wiecznym natomiast związanych jest kilka wybitnych postaci żydowskich. Miejsca, w których działali i dziedzictwo, jakie pozostawili poznamy wędrując trasą niniejszej wycieczki.
Większość punktów na trasie wycieczki skupia się na Starym Mieście. Natomiast spośród tych, zlokalizowanych poza tym obszarem, największe znaczenie mają: miejsce dawnego cmentarza żydowskiego na Przedmieściu Jakubskim oraz Kaplica Pamięci o Sprawiedliwych.

 

Zaledwie kilka minut drogi od centrum toruńskiego Starego Miasta, nieco do niego na zachód, leży pomijane przez turystów niewielkie osiedle - relikt jednej z toruńskich osad rybackich. Zachowany jeszcze charakter zabudowy tego osiedla oraz malownicze położenie na zróżnicowanym wysokościowo terenie opadającym terasami ku Wiśle stanowi o szczególnym charakterze i odrębności tej dzielnicy.
Z Rybakami związane są też znane nazwiska, jak np. Gustava Weese piernikarza, Artura Górskiego pisarza i krytyka literackiego, twórcy pojęcia "Młoda Polska", Mariana Sydowa miłośnika historii i zabytków Torunia

 

Wycieczkę tę można przebyć pieszo lub rowerem. Trasa poprowadzi przez różne typy krajobrazu, różne typy atrakcji i opowiada różne historie. Zaczniemy od Góry św. Jakuba - naturalnego wzniesienia, dziś już znacznie przekształconego, będącego niegdyś najwyższym i najbliższym terenem wokół Torunia (dzisiejszego średniowiecznego centrum), stanowiącego znaczne zagrożenie dla jego bezpieczeństwa obronnego.
Dalej Winnica - stara, sięgająca średniowiecza część Torunia, położona malowniczo pod krawędzią wyższej terasy wiślanej jest urokliwym miejscem, przywołującym dawny, sięgający średniowiecza klimat osady związanej z uprawą winorośli i później związanej z rybołówstwem i flisactwem. Zachowana stara zabudowa przydaje sielskiego i podmiejskiego nastroju w środku miasta. Uroku dopełniają wspaniałe nadwiślańskie krajobrazy. 

Na koniec góra Buchta - miejsce położone nad zakrętem Wisły, również mające niegdyś znaczenie militarne i w XIX w. wyposażone w Fort I Twierdzy Toruń - jedyny taki obiekt w środkowej Europie, jeden z najciekawszych, najbardziej unikatowych i najcenniejszych zabytków architektury obronnej i techniki militarnej na naszym kontynencie.

 

Szlak Przemysłu i Techniki łączy 25 budowli i kompleksów ściśle związanych z rozwojem przemysłu, produkcji i infrastruktury produkcyjnej i komunalnej w Toruniu. Na szlaku znajdują się obiekty związane z różnymi gałęziami wytwórczości i przemysłu, m.in.: browarnictwem, koleją, piernikarstwem, transportem oraz infrastrukturą drogową i rzeczną, wodociągową i in. Najstarszym obiektem na szlaku są zabudowania dawnego młyna górnego zamku krzyżackiego z około połowy XIII w.

 

Kojarzący się z Toruniem gotyk przyćmił inne, późniejsze style architektoniczne, powodując, że w świadomości mieszkańców i turystów giną budynki inne niż gotyckie. Tymczasem jest w Toruniu wiele godnej uwagi i ważnej architektury późniejszej, w tym modernistycznej.
Modernizm w Toruniu to przede wszystkim architektura okresu międzywojennego. Wtedy następuje intensywna działalność budowlana, związana z funkcją Torunia jako stolicy województwa pomorskiego. Ze wszystkim miast pomorskich to właśnie Toruń - obok Gdyni - posiadał najlepsze warunki rozwoju budownictwa.