Jacob Heinrich Zerneke
(1672-1741) - historyk, burmistrz Torunia.Zasłynął jako autor kilku obszernych dzieł poświęconych historii Torunia, w tym słynnej "Kroniki toruńskiej" z 1727 r. Był też uczestnikiem wielu przełomowych wydarzeń. Jako sekretarz miejski ratował skarby toruńskiego archiwum podczas pożaru Ratusza Staromiejskiego, spowodowanego atakiem szwedzkim w 1703 r., a w 1724 r. pełniąc urząd burmistrza został skazany na śmierć w procesie królewskim przeciwko obwinionym za tumult toruński. Ocalony w ostatnim momencie przed egzekucją, zyskał rozgłos w całej Europie.
Warto wspomnieć, że jako pierwszy badacz próbował zlokalizować dom, w którym przyszedł na świat najsłynniejszy torunianin - Mikołaj Kopernik.
Jak wielu innych synów mieszczan Prus Królewskich, kształcił się w gimnazjach akademickich Torunia i Gdańska, by następnie studiować na uczelniach w protestanckich ośrodkach niemieckich oraz podróżować. Wśród jego gimnazjalnych profesorów były takie znakomitości, jak historyk Krzysztof Hartknoch w Toruniu czy prawnik i historyk Jan Schultz-Szulecki w Gdańsku.
Uczęszczał do Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, następnie w Gdańsku, po czym podjął w 1694 r. studia w Lipsku uczęszczając na wykłady z logiki, metafizyki, etyki, polityki, teologii i prawa państwowego, uczył się języka hebrajskiego, odbył kilka podróży naukowych po Niemczech, Niderlandach i Anglii, a w 1697 r. podjął studia prawnicze i filozoficzne na uniwersytecie w Rostocku. Do Torunia powrócił w 1699 r., gdzie w grudniu tegoż roku został sekretarzem Rady miejskiej.
Było to dość niskie stanowisko urzędnicze, jednak dawało dostęp do miejskiego archiwum. Zerneke zajął się opracowywaniem dokumentów przeszłości Torunia i w kolejnych latach opublikował kilka cennych prac historycznych. Pierwsza (Das verpestete Thorn oder summarischer Auszug der Pestilenz-Seuchen, 1710 r. (Toruń zarażony czyli sumaryczny wykaz wszystkich zaraz, które z woli bożej nawiedziły to miasto od początku jego zbudowania aż do czasów teraźniejszych)); kolejna stanowiła szkic historii miasta od 1231 r. do roku 1711 (Historiae Thoruniensis Naufrage Tabulae... (Tablice rozbitków historii toruńskiej, czyli trzon kroniki toruńskiej, która została zestawiona od roku 1231 do roku 1711 dla budującej wiedzy i dobrego pożytku z ypróbowanych pisarzy i wiarygodnych dokumentów)); trzecia szczegółową historię oblężenia przez Szwedów w 1703 r. (Das bei denenschwedischen Kriegen bekriegte Thorn (Toruń przez Szwedów wojowany)); jeszcze inna zawierała wykazy burmistrzów, rajców, ławników, rektorów i profesorów gimnazjum, duchownych, doktorów medycyny i innych wybitnych obywateli Torunia.
W czasie wspomnianego oblężenia Torunia w 1703 r. Zerneke brał udział w ratowaniu archiwaliów z płonącego Ratusza Staromiejskiego (zobacz: Szwedzkie otrzeliwanie Torunia 1703 r.)
Zerneke jako pierwszy badacz próbował zlokalizować dom, w którym przyszedł na świat najsłynniejszy torunianin - Mikołaj Kopernik.
W 1723 r. został wybrany drugim burmistrzem Torunia. W 1724 r. sąd asesorski skazał na śmierć jego i burmistrza Johanna Gottfrieda Rösnera wraz z 12 innymi luterańskimi mieszczanami za zaniedbanie obowiązku utrzymania spokoju w mieście, co doprowadzić miało do głośnego tumultu toruńskiego, zamieszek religijnych na tle nietolerancji protestancko-katolickiej. Dzięki wstawiennictwu komisarza królewskiego, wojewody chełmińskiegoJana Zygmunta Rybińskiego i jezuitów toruńskich został jednak ułaskawiony przez króla Augusta II. Powody tej decyzji nie są zupełnie jasne, ale zapewne odegrały tu rolę jego zasługi na polu historiografii.
Po tych wydarzeniach opuścił rodzinne miasto i z końcem roku wyjechał do Gdańska (skąd pochodziła jego żona Konkordia i gdzie mieszkał jego brat Samuel), zachowując jednak tytuł burmistrza Torunia do 1732 r. Tutaj m.in. przygotowywał do druku nowe, rozszerzone wydanie historii Torunia do 1725 r., które pod tytułem Thornische Chronica zostało opublikowane w 1727 r. w Berlinie. Wydawca zmienił jednak na karcie tytułowej nazwisko autora dodając literę "C" i nadając mu formę nieprawidłową "Zernecke". Odtąd błędnie zaczęła ona funkcjonować w późniejszej literaturze historycznej, zarówno niemieckiej, jak i polskiej.
Thornische Chronica zawiera wykaz burmistrzów, rajców, ławników, duchownych luterańskich, profesorów gimnazjum i innych wybitnych torunian. Szczególną wartość źródłową do naszych czasów zachowały końcowe partie kroniki, omawiające wydarzenia od końca XVII w. do 1725 r., które Jacob Heinrich znał z autopsji.
Thornische Chronica zawiera wykaz burmistrzów, rajców, ławników, duchownych luterańskich, profesorów gimnazjum i innych wybitnych torunian. Szczególną wartość źródłową do naszych czasów zachowały końcowe partie kroniki, omawiające wydarzenia od końca XVII w. do 1725 r., które Jacob Heinrich znał z autopsji.
Tradycja głosi, że mieszczanie toruńscy tak dalece szanowali swojego historyka i jego pracę, iż - aby nie przeszkadzał mu stukot kół wozów na bruku - ulicę Żeglarską, przy której mieszkał (>>>), dla wyciszenia wykładano specjalnie słomą.
Zerneke uważał się za lokalnego patriotę toruńskiego i dawał temu wyraz w swej twóczości. Podkreślał też ustrój Torunia jako niezawisłej republiki mieszczańskiej (zobacz: Respublica Thorunensia, wielkie miasto pruskie).
Umarł w 1741 r. w Gdańsku i został pochowany w kaplicy św. Michała w tamtejszym kościele Mariackim.
Z małżeństwa zawartego w 1702 r. z Concordią, córką kupca gdańskiego Mathiasa Stannickego, miał dwóch
synów: Heinricha i Valentina oraz cztery córki.
Z małżeństwa zawartego w 1702 r. z Concordią, córką kupca gdańskiego Mathiasa Stannickego, miał dwóch
synów: Heinricha i Valentina oraz cztery córki.
Rodzina Zernecke była w Toruniu stosunkowo nowa, pochodziła z Rugii, a dokładnie z miejscowości Bergen, położonej w centrum wyspy i będącej po dziś dzień jej stolicą. Pierwszym z rodziny, który opuścił Rugię i osiedlił się w Prusach Królewskich, był Johann, urodzony w 1620 r., syn Martina, majstra kowalskiego i jednocześnie rajcy miejskiego w Bergen. Johann Zernecke, uciekając przed skutkami wojny trzydziestoletniej przybył na teren ziem Polski, zajął się tam handlem zbożem i jako kupiec zbożowy został wpisany do ksiąg miejskich Torunia w 1652 r. Dość szybko awansował w hierarchii miejskiej; bo już w 1678 r. zostaje ławnikiem staromiejskim, dwadzieścia lat później wybrany został do Rady miasta Torunia. W tym samym roku został też przewodniczącym rady kościoła Świętojańskiego. Johann był dwukrotnie żonaty, z obumałżeństw pozostawił pięciu synów - w tym najmłodszego Jacoba Heinricha - i dwie córki. Zmarł w Toruniu w 1703 r.
Jacob Heinrich Zerneke miał czterech braci i dwie siostry. Wszyscy mieszkali w Toruniu, a jeden z nich, Samuel (najstarszy, ur. 1657 r.) przeniósł się do Gdańska, gdzie zmarł bezpotomnie w 1726 r.
