Toruńskie mosty na Wiśle

 

Najstarszą formą przeprawy przez Wisłę w Toruniu był bród oraz prom uruchomiony w miejscu starej przeprawy zlokalizowanej przed obecną Bramą Mostową. Z przeprawy tej korzystali przede wszystkim kupcy udający się szlakami handlowymi prowadzącymi na południe - na Śląsk, Węgry, do Westfalii, Saksonii, Krakowa, Lwowa i in.

Prawo swobodnego przewozu przez Wisłę otrzymał Toruń juz w przywileju lokacyjnym w 1233 r. Był to bardzo istotny przywilej, nieczęsto nadawany miastom przez władców - pozwalał bowiem czerpać dochody z przeprawy. Krzyżacy zastrzegli sobie jedynie prawo niepobierania przez Toruń opłat od wszystkich braci zakonu, osób pozostających na ich utrzymaniu oraz przedstawicieli innych zakonów. Przywilej ten jednak Toruń utracił w 1251 r. (odnowienie przywileju lokacyjnego), po tym jak Krzyżacy spostrzegli jego intratność.

 

Pierwszą wzmiankę o moście pontonowym na Wiśle w Toruniu, zastępującym funkcjonujący dotąd prom, odnotowujemy pod rokiem 1433 r. Z kolei z okresu polsko-krzyżackiej wojny 13-letniej pochodzi informacja, że po moście toruńskim dwukrotnie - w listopadzie 1454 r. i w październiku 1455 r. przeprawiał się król Kazimierz Jagiellończyk, zmierzający przeciwko Krzyżakom.

Most ten był wielokrotnie niszczony przez powodzie, dlatego w 2. poł. XV w. podjęto starania o budowę mostu stałego. Ich efektem był przywilej wystawiony przez króla Jana Olbrachta 9 lipca 1495 r. Na jego mocy powstał w 1500 r. najdłuższy most w Królestwie Polskim i drugi stały most na Wiśle (po moście krakowskim) >>>

Most ten przechodził burzliwe dzieje, był często zrywany przez krę i powodzie i palony w czasie działań wojennych. Po każdej katastrofie był jednak odbudowywany i funkcjonował najdłużej ze wszystkich mostów dawnej Rzeczypospolitej. Ostatecznie spłonął po 377 latach funkcjonowania, w 1877 r. i nie został odbudowany, wobec powstania 4 lata wcześniej nowego mostu (obecnie kolejowego). W 1934 r. zbudowano nastepny most - im. marsz. Józefa Piłsudskiego. Kolejny powstał dopiero w 2013 r. (most im. gen. Elżbiety Zawackiej), gdy tymczasem w 1998 r. oddano most im. Armii Krajowej, będący częścią powstałej później autostrady A1.

Fotografia obok: widok z Góry św. Jakuba z okresu między 1873 a 1877 r. z widokiem na nowy most stalowy (na pierwszym planie) i stary most drewniany w tle.