Prezbiterium i Zakrystia Katedry Świętojańskiej

Prezbiterium

  Prezbiterium toruńskiego kościoła Świętojańskiego w obecnej formie powstało ok. 1320-1330 r. w. na miejscu pierwotnego kościoła z lat po 1236 r. Jest najstarszą, nieprzebudowaną później częścią świątyni i wyposażone jest w cennie zabytki sztuki.
 
Prezbiterium sklepione jest żebrowo w typie gwiaździstym; jest jednym  z najwcześniejszych tego typu rozwiązań w Europie środkowej. Wygląda jak "baldachim" wsparty na cienkich służkach umieszczonych w narożnikach. Zworniki sklepienne w przęśle środkowym (4) przedstawiają Baranka Apokaliptycznego i symbole czterech Ewangelistów. Razem ze zwornikiem przęsła zachodniego (z ornamentem z liści dębu) reprezentują bardzo wysoką klasę artystyczną, pochodzą z ok. 1330 r. Na sklepieniu prezbiterium znajdują się też wysokiej klasy artystycznej malowidła medalionowe. W przęśle wschodnim na sklepieniu 4 medaliony (9) obrazujące Chrystusa w nimbie krzyżowym (przedstawionego jako Pantokrator z księgą w prawej dłoni), Matkę Bożą, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelistę. W przęśle zachodnim medaliony z przedstawieniami 4 archaniołów - Strażników Tronu (11). Postaci te to kompozycja Deesis, obrazująca orędownictwo Marii i świętych w chwili Sądu Ostatecznego. Malowane medaliony pochodzą z ok. 1350-1360 r. i również reprezentują wysoki poziom artystyczny. W ich stylistyce widoczna jest bizantyńsko-włoska tradycja malarska, która do Torunia dotarła za pośrednictwem Czech i która odnajduje się również w innych obiektach w Toruniu.
 
Na ścianie wschodniej prezbiterium, po bokach okna witrażowego (3), monumelntalne malowidła patronów kościoła: św. Jana Chrzciciela (5) i św. Jana Ewangelisty (6), pochodzące również z lat po 1330 r. Postaci te to patroni kościoła, ale również "opiekunowie" miasta, którzy sprawują pieczę nad ziemskim Kościołem - parafią staromiejską i oferują swoje wstawiennictwo w czasie Sądu Ostatecznego, który symbolicznie został przedstawiony na sklepieniu prezbiterium w postaci Baranka Apokaliptycznego - płaskorzeźbionego zwornika sklepiennego (4). Postaci świętych Janów stoja na fragmencie murów miejskich, symbolizujących jednocześnie mury Torunia i mury Niebiańskiej Jerozolimy.
Wszystkie te obiekty sztuki tworzą spójną koncepcję teologiczną - obrazują Niebiańską Jerozolimę i Kościół Tryumfujący.
 
Centralnym elementem prezbiterium jest ołtarz główny - średniowieczny tryptyk św. Wolfganga (1) wykonany w 1506 r. w warsztatcie toruńskim. Nad ołtarzem umieszczono gotycki krucyfiks tęczowy (2) sprzed 1325 r. pochodzący oryginalnie z dawnego łuku tęczowego. Tłem dla krycyfiksu jest ostrołukowy otwór okienny (3) z maswerkami i rozetami w górnej części oraz z fragmentami oryginalnych gotyckich witraży z ok. 1330 r. Pozostałe kwatery witrażowe w tym oknie zostały wykonane w latach 50. XX w. na wzór witraży gotyckich (zobacz: Dawne witraże toruńskie).
Poniżej malowideł świętych Janów - dwie wnęki ścienne zamykane kutymi kratami z 1384 i 1382 r. Wnęka większa (7) służyła jako miejsce do przechowywania być może relikwiarzy, wnęka mniejsza (8) jako sakrarium. Delikatne i misterne ornamenty krat świadczą o wysokim poziomie artystycznym toruńskiego kowalstwa XIV-wiecznego.
Na ścianach krzyże konsekracyjne (10), a na północnej ścianie, nad wejściem do zakrystii - wyjątkowe malowidło z końca XIV w. - Ukrzyżowanie i Sąd Ostateczny.
 
 

Zakrystia

Zakrystia, znajdująca się od północnej strony prezbiterium w obecnej formie powstała ok. 1370 r. na miejscu poprzedniej, mniejszej.
Urządzono ją w koncepcji Nowego Grobu Chrystusa. Z ideą tą wiążą się przedstawienia figuralne na wspornikach sklepiennych z lat ok. 1380-1390, przedstawiające m.in. Marię Bolesną oraz Chrystusa Bolesnego, umieszczonych naprzeciw siebie, najbliżej ołtarza. Na pozostałych wspornikach znajdują się święci: Barbara, Katarzyna, Jan Chrzciciel, Jan Ewangelista, Jakub Apostoł, Jakub Młodszy.
 
Te rzeźbione wsporniki wykonane są ze sztucznego kamienia, mają wysokość ok. 40-50 cm, zwracają uwagę plastycznością wizerunku, wyrazistością fizjonomii.
Są przykładem wysokiego poziomu toruńskiej sztuki średniowiecznej. Ich twórca powiązany był najpewniej ze słynnym warsztatem Parlerów z Pragi.

.

  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj