Wystawa "Dzieje Chełmna"

w przygotowaniu

W pierwszym pomieszczeniu prezentujmy ostatni okres wczesnośredniowieczych dziejów miasta związanych z osadami w Kałudsie i Starogrodzie. Odnajdziemy tu m.in. liczne pamiątki pochodzące z wykopalisk archeologicznych, kopię przywileju chełmińskiego z 1251 roku, portret Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Hermana von Salza, replikę chorągwi miasta Chełmna z okresu bitwy pod Grunwaldem, a także kopie najważniejszych dla miasta dokumentów z czasów średniowiecza.

 

Sala Sądowa

Sala druga to reprezentacyjna Sala Sądowa. Prezentowana tu ekspozycja ilustruje dzieje prawa i przywileju chełmińskiego oraz historię herbu Chełmna. Oryginalnymi elementami sali jest jej wyposażenie. Na szczególną uwagę zasługuje Portret Założycieli Chełmna z lat 20 – tych XVIII wieku oraz malowidła Jana Roszkowskiego z roku 1743, które prezentują głównie sceny biblijne, m.in. Sąd Salomona i Sąd nad Zuzanną. Sufit zdobi plafon przedstawiający postać błogosławiącego Chrystusa, który czuwał nad sprawiedliwością wyroków zapadających w tej sali. Ciekawie prezentują się również: XVIII wieczne intarsjowane drzwi, XVI – wieczna szafa ścienna – skarbiec oraz XVI-wieczna manierystyczna rzeźba ze sztucznego kamienia przedstawiająca Caritas – Miłosierdzie (niewiastę z trojgiem dzieci; zzobacz: Gdzie jest Miłość z epitafium Strobandów?)
 
W kolejnej sali, która pełniła dawniej funkcję Sali Tajnych Narad, pokazujemy dzieje tzw. Akademii Chełmińskiej. Już w 1386 roku Krzyżacy uzyskali zgodę od papieża Urbana VI na założenie w Chełmnie studium generale czyli uniwersytetu. Niestety z różnych przyczyn ten typ szkoły wówczas nie powstał. Ale dzięki staraniom rajców miejskich w 1473 roku powołano w Chełmnie studium particulare czyli wyższe gimnazjum, które prowadzone było przez Braci Wspólnego Życia z Zwolle z Holandii. Szkoła dość szybko urosła do rangi najwyższego zakładu naukowego w Prusach Królewskich. Według badaczy w czelni tej mógł podbierać nauki sam Mikołaj Kopernik zanim udał się na studia do Krakowa. W 1692 roku, po okresie wzlotów i upadków, nastąpiła restauracja szkoły pod nazwą Akademii Chełmińskiej, która utrzymywała stałe kontakty z Uniwersytetem Jagiellońskim, a w latach 1756 – 1779 stała się faktycznie jego filią. W 1818 roku nastąpiło oficjalne zamknięcie szkoły. Ekspozycja prezentuje fotografie, podręcznik i dokumenty związane z dziejami Akademii Chełmińskiej, a także postać Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego, wybitnego kompozytora polskiego baroku, który w latach 1692 – 1694 był rektorem tejże szkoły.
 
Czwarta sala to gotycka Izba Letnia, od końca XVI wieku Sala Trzeciego Ordynku. Oryginalnym jej elementem jest drewniany polichromowany strop belkowy z XVI wieku oraz fragment zachowanej posadzki z płytek gotyckich. Ekspozycja prezentuje dzieje miasta od XVI do pocz. XX wieku. Na szczególną uwagę zasługuje plan wg Rüdigera z II połowy XVIII wieku, przedstawiający średniowieczny układ urbanistyczny chełmińskiego zespołu staromiejskiego. Ponadto szeroko eksponowane są dzieje chełmińskiego rzemiosła. Ciekawie prezentują się zbiór kubków i wilkomów cechowych, wyroby kowalstwa i ślusarstwa artystycznego oraz tłoki pieczętne, sztandary i lady cechowe. Uwagę zwraca również chełmińskie drukarstwo. Chełmno od połowy XIX wieku było jednym z najważniejszych ośrodków drukarskich na Pomorzu. To tu ukazywały się „Szkółka Narodowa” (potem „Szkoła Narodowa”), „Piast”, „Przyjaciel Ludu” i „Nadwiślanin”. Wśród drukarzy ważną rolę odgrywali Józef Chociszewski, Józef Gółkowski, Ignacy Danielewski i Walenty Fiałek. Przykładem ich działalności są eksponowane w gablotach polskie czasopisma i książki, rękopis pieśni „Wisła” (obecnie hejnał miasta) oraz sprzęt służący do druku i oprawy. Ważnym elementem dziejów Chełmna XIX wieku było również Gimnazjum Chełmińskie, które założone zostało 3 sierpnia 1837 roku. Szkołę tę ukończyło wielu patriotów, ludzi kultury i nauki, a wśród nich rzesza „filomatów chełmińskich”. Abiturientami Gimnazjum byli m.in. Ludwik Rydygier – światowej sławy chirurg, Kurt Schumacher – polityk niemiecki, twórca SPD czy Stanisław Kujot – znany historyk Pomorza. Materiały do historii tejże szkoły oraz jej uczniów eksponowane są w jednej z gablot. Ponadto w Sali Letniej odnajdziemy również dokumenty ilustrujące dzieje Chełmna w czasie powstań narodowych, w okresie odzyskania niepodległości i międzywojennym. W sposób szczególny eksponowana jest historia Bractwa Strzeleckiego zwanego również Kurkowym. Inne ciekawe eksponaty w tej sali to m.in.: stojący zegar z XVIII w., fortepian stołowy z pocz. XIX w. oraz obrazy chełmińskiego malarza Antoniego Piotrowicza.
 
Kolejna sala prezentuje dzieje garnizonu chełmińskiego w okresie międzywojennym oraz czasy II wojny światowej. Po odzyskaniu niepodległości trzon garnizonu stanowił 8 Pułk Strzelców Konnych, 66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz w latach 1926 – 1936 Korpus Kadetów Nr 2. Na ekspozycji prezentowane są fotografie związane z dziejami poszczególnych jednostek, dokumenty, mundury oraz obraz autorstwa Mariusza Kałdowskiego „Powitanie generała Hallera”. W sposób szczególny akcentowane są dzieje Chełmna w okresie II wojny światowej. Ważnym elementem tych dziejów jest pobliska miejscowość Klamry, gdzie Niemcy zamordowali jesienią 1939 roku około 2000 osób.

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj