Ulica Ducha Św.

Widok ul. Ducha Św. spod Bramy Ducha św. w kierunku kościoła Ducha św.

Ulica Ducha Św. jest jedną z tych ulic starego Torunia, które prowadząc na nadwiślańskie nabrzeże portowe miały duże znaczenie, tak w życiu gospodarczym, jak i urbanistyce i przestrzeni portowego miasta. Była jedną z czterech szerokich ulic prowadzących do portu, stąd jej duża ówcześnie ranga.

Od strony dawnego nadwiślańskiego portu ulica zamknięta jest gotycką Bramą Ducha Św. (zwaną też Klasztorną lub Panieńską), natomiast od strony przeciwnej perpektywę zamyka fasada barokowego kościoła Ducha Św. Jednak to nie od niego nazwę wzięła ulica, ale od nieistniejącego już (rozebranego przez Szwedów w czasie "potopu" w poł. XVII w.) gotyckiego kościoła Ducha św. sióstr Benedyktynek i szpitala, ulokowanego w 1242 r. tuż za murami miasta, przy Bramie. Nazwa ulicy na całym odcinku zachowała się od średniowiecza bez zmian (w 1371 r. po raz pierwszy pojawia się nazwa Heiligen Geistesgasse).

W średniowieczu przy tej ulicy mieszkali rzemieślnicy, głównie karczmarze i krawcy oraz piwowarzy (którzy od XVI w. do XVIII w. dominowali tu, zwłaszcza przy południowym odcinku). W części północnej utrzymywała się własność kupiecka ze względu na bliskość Rynku. Na początku XVIII w, w domach przy tej ulicy mieszkało stosunkowo dużo przedstawicieli inteligencji i bogatych rzemiosł. W połączeniu z zamieszkującymi tu piwowarami i kupcami nadawało to ulicy Ducha św. wyraźnie ekskluzywny charakter.

Obecna zabudowa ulicy tylko w niewielkim stopniu przypomina jej średniowieczny wygląd.

Ulica Ducha Św. w swoim dolnym odcinku wykorzystuje topografię terenu, bowiem została poprowadzona w nieznacznym obniżeniu, którym jeszcze w okresie przed lokacją Torunia płynął niewielki ciek wodny w kierunku Wisły i następnie prowadziła droga.

Do ważniejszych zabytków tej ulicy należy m.in.:

kamienica Pod Atlantem (Herkulesem) pod nr 3 - neobarokowa z 1890 r.
nr 5, 7, 8/10, 9, 11 - gotyckie, przebudowane w XVIII i XIX w.;
nr 14 - klasycystyczna z pocz. XIX w., powstała dla garnizonu armii pruskiej, z wykorzystaniem murów dawnej kamienicy, z której zachował się pokaźny fragment dobrej klasy portalu manierystycznego z XVII w.
nr 17 - z przełomu XVII i XIX w., zbudowana na starszych murach;
nr 19 - gotycka, przebudowana w 1. poł. XIX w.

Na uwagę zasługuje budynek narożny z ul. Rabiańską 20, mieszczący obecnie galerię sztuki Wozownia, a zbudowany w 1821 r. jako wozownia artyleryjska dla armii Królestwa Prus.
Także narożna z ul. Kopernika 21 kamienica gotycka jest unikatowa, nie tylko poprzez zachowaną swoją gotycką formę. Znajduje się tu bowiem jedyny zachowany w Toruniu hak do zamykania ulic. Kamienica ta, pochodząca z XV w. należy do najlepiej zachowanych kamienic gotyckich w Toruniu, a jako typ jest przykładem jedynym. Pierwotnie ściany wieńczyły blanki, a od strony ul. św. Ducha nad parterem był pulpitowy daszek. Zachowały się wszystkie gotyckie stropy i na 1. piętrze relikty polichromii figuralnej.
Natomiast na fasadzie domu, przebudowanego w XIX w. z dawngo spichrza, pod adresem Ducha Św. 1 dostrzec można XVII-wieczną kamienną plakietę przedstawiającą tragarza zbożowego, która to profesja była niezwykle ważna w dawnym mieście portowym.
Z kolei na kamienicy pod nr 12 wisi tablica pamiątkowa poświęcona Kazimierzowi Serockiemu (1922-1981), wybitny kompozytor i pianista, autor muzyki do filmów "Krzyżacy" i "Potop".

Powrót do:

poprzedni

następny