Król Kazimierz Jagiellończyk w Toruniu
Portret króla Kazimierza Jagiellończyka z Sali Królewskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu
Panował w latach 1447-1492
Król Kazimierz Jagiellończyk cenił Toruń za jego wkład w złączenie Prus Królewskich (i Torunia) z Polską (zobacz: Toruń buntuje się przeciwko Krzyżakom). Bywał tu aż 16 razy w związku z prowadzoną 13-letnią wojną polsko-krzyżacką, a łączny czas jego pobytu wyniósł 14 miesięcy. W toruńskim Dworze Artusa 19 października 1466 r. zawarł z Krzyżakami drugi pokój toruński likwidujący państwo krzyżackie w dotychczasowej formie, a na Rynku Staromiejskim na początku wojny (28 maja 1454 r.) odebrał hołd wierności Ziemi Chełmińskiej, który złożyli mu mieszkańcy Torunia, innych miast i rycerstwo tego regionu kładąc pod jego stopy miejskie i ziemskie chorągwie. Władca dokonał jednocześnie aktu pasowania na rycerzy wielu osób, a na koniec przeszedł się przez miasto szczodrze rozrzucając po ulicach złote monety dla ludności.
Król przybył do Torunia wtedy z licznym swym orszakiem, obejmującym m.in. wielu dostojników państwowych, królowe - żonę i matkę. Przyjął zaproszenie Rady miejskiej i zamieszkał w Ratuszu Staromiejskim. Od czasu Kazimierza Jagiellończyka następowały w polskim już Toruniu częste wizyty prawie wszystkich królów polskich, którzy również rezydowali w ratuszowej sali odtąd zwanej Królewską.
Wojna 13-letnia, udział w niej Torunia i w konsekwencji nadanie wielu przywilejów była dla Torunia okresem w zwrotnym w jego historii (zobacz: 13 najważniejszych wydarzeń w historii Torunia). W trakcie wojny Toruń otrzymał wiele nowych uprawnień: wydane 26 sierpnia 1457 r. trzy przywileje Kazimierza Jagiellończyka - tzw. privilegia casimiriana - obejmowały większość postulatów terytorialnych oraz prawno-ustrojowych zgłaszanych przez Toruń od początku 1454 r. Moment ten był przełomowym w dziejach Torunia, a wydane przywileje określiły podstawy prawno-ustrojowe samorządu, niezależności i gospodarki Torunia aż do rozbioru Rzeczypospolitej i włączenia Torunia do Królestwa Prus w 1793 r.; stanowiły kamień węgielny potęgi Respublicae Thorunensis w następnych stuleciach.
Król Kazimierz Jagiellończyk obiecał Toruniowi likwidację Nieszawy - miasta położonego nad kujawskim brzegiem Wisły, naprzeciwko Torunia - już podczas spotkania poselstwa Związku Pruskiego przybyłego do Krakowa: 6 marca 1454 r. wydał dokument zapewniający, że w ciągu 3 lat zburzy to miasto i nie odbuduje ponownie. Jak stwierdza wybitny znawca stosunków polsko-krzyżackich, historyk Marian Biskup (1922-2012) Król zgodził się na to niewątpliwie ze względu na wybitną rolę Torunia w okresie walki Związku Pruskiego z Krzyżakami i w nawiązaniu do kontaktów dyplomatycznych z kołami polskimi (Historia Torunia, tom 2, cz. 1) - więcej o tym tutaj.
Z kolei w 1472 r. król ustanowił w Toruniu trzy doroczne jarmarki, które zwłaszcza w 2. poł. XVI i w XVII w. osiągnęły szeroką renomę i miały duży wpływ na gospodarkę Torunia.
Wizerunek Kazimierza Jagiellończyka, poza XVII-wiecznym portretem z Ratusza Staromiejskiego, w dawnym Toruniu można było znaleźć też na fasadzie Dworu Artusa.
