Zamek Złotoria

 

Ruiny zamku w Złotorii są najbardziej na zachód wysuniętym miejscem historycznej Ziemi Dobrzyńskiej. Zamek zbudowano przy ujściu dwóch rzek stanowiących granicę tego regionu: Drwęcy do Wisły.

Zamek powstał na miejscu drewnianego grodu książąt mazowieckich po 1343 r., z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, w celu ochrony granicy Królestwa Polskiego z, należącą już do państwa krzyżackiego, Ziemią Chełmińską (na przeciwnym brzegu Drwęcy).
Obecnie zachowana część zamku (część wieży i murów przedzamcza, zasypane piwnice) jest w ruinie, stale podmywana przez wody Wisły (przepływającej tuż pod murami).

Do ruin zamku dojście drogą polną w prawo za mostem przez Drwęcę idąc od Kaszczorka, wzdłuż Drwęcy.

 

 

 

 

Po śmierci króla Kazimierza Wielkiego w 1370 r., zamek przypadł Kaźkowi Słupskiemu, jednak w 1373 r. zajął go inny pretendent do korony, książę gniewkowski Władysław Biały, który podstępnie pojmał burgrabiego zamku Mikołaja Romlika. Wkrótce jednak licząc na łaskę króla Ludwika Węgierskiego, Władysław Biały zwrócił mu zamek. W 1375 r. Władysław Biały przy pomocy rycerzy burgundzkich ponownie opanował warownię i organizował z niej najazdy na Kujawy, co spowodowało kontrakcję wojsk królewskich Ludwika Węgierskiego, które w 1376 r. rozpoczęły oblężenie zamku. W czasie oblężenia zamku ranny został książę Kaźko Słupski, w wyniku czego zmarł po kilku miesiącach. Na początku 1377 r. Władysław Biały poddał zamek wojskom królewskim.

 

W 1391 r. książę Władysław Opolski oddaje Ziemię Dobrzyńską w zastaw Krzyżakom, a w 1405 r. król Władysław Jagiełło zamek wykupuje.

To na tę właśnie warownię zwróciły się pierwsze krzyżackie uderzenia rozpoczynające tzw. wielką wojnę (1409-1411; zakończoną bitwą pod Grunwaldem i pierwszym pokojem toruńskim). W dniach 29. sierpnia - 2. września 1409 r. trwało zdobywanie zamku przez Krzyżaków, nieskutecznie bronionego przez skromną załogę. Po zwycięstwie grunwaldzkim w 1410 roku, mocno zniszczony zamek wrócił pod polskie władanie, jednak mimo zamiarów nie został odbudowany.

Przez następne wieki ruiny stawały się coraz skromniejsze - poprzez rozbiórkę i rabunek cegły, jak i powodzie (część cegły została przeznaczona na budowę wieży Kościoła Świętojańskiego  na Starym Mieście w Toruniu).

Drugi pokój toruński w 1466 r. ostatecznie przyczynił się do utraty jego militarnego znaczenia, ponieważ przestała w pobliżu istnieć granica państwowa polsko-krzyżacka na Drwęcy. 

 

 

 

Zamek w Złotorii został uwieczniony w polskiej literaturze: Henryk Sienkiewicz uczynił go miejscem śmierci matki Danusi Jurandówny z „Krzyżaków”, a Józef Ignacy Kraszewski zamieścił w powieści „Biały Książę” literacki opis oblężenia zamku. Zamek zyskał również zainteresowanie Fryderyka Chopina (zobacz: Fryderyk Chopin w Toruniu), który odwiedził ruiny w 1825 r., oraz Jana Matejki, który przebywał w 1877 r. w Toruniu. 

 

Zamek został wzniesiony na planie prostokąta i składał się z piętrowego budynku mieszkalnego, budynków gospodarczych i kilkukondygnacyjnej wieży umieszczonej od południa. Całość była otoczona oszkarpowanym murem obronnym, tworzącym dziedziniec w wymiarach 35 x 50 m.

Zachowane obecnie elementy zamku to fragment kwadratowej wieży