Kamienica Zimmermanna

 

Ta kamienica patrycjuszowska początkami swymi sięga XIII/XIV w.

W XVII w. należała do Zimmermannów. Rodzina żyła w Toruniu w XVII i XVIII w. i wydała szereg zasłużonych dla Torunia obywateli, w tym 4 rajców (zobacz: Rada miejska dawnego Torunia).

Pierwszy przedstawiciel tej rodziny, Johann, przybył do Torunia z Fankfurtu nad Odrą. W 1610 r. został rajcą, w 1623 r. burmistrzem. Zmarł w 1643 r.

Kolejny, Georg, rajca miejski od 1657 r. był burmistrzem w 1663 r., zmarł w 1672 r. Miał on zamiłowania literackie, pisywał poezję, pełnił miejski urząd protoscholarchy i związane z tym zadania szkolnictwa toruńskiego.

Kolejny, Johan II był racją miejskim od 1684 r. i burmistrzem od 1698 r., zmarł w 1712 r. To właśnie on w 1699 r. ufundował zachowany z czasów świetności kamienicy barokowy portal rzeźbiony w piaskowcu. Należy on do najświetniejszych i najlepszych pod względem artystycznym w Toruniu. Jednocześnie dziś jest najcenniejszym elementem kamienicy, pochodzącym z czasów jej świetności, jako że dom został w późniejszym czasie (w końcu XIX w.) przebudowany destrukcyjnie na czynszowy wielomieszkaniowy z podwyższeniem o 1 piętro i usunięciem szczytu oraz zmianą układu wewnętrznego; wtedy też przekształcono fasadę na obecną klasycystyczną.

Po pamętnym tragicznym bombardowaniu Torunia przez Szwedów w 1703 r. i zniszczeniu Ratusza Staromiejskiego, w kamienicy Zimmermanna w 1717 r. odbywały się posiedzenia Rady miejskiej.

Johann Zimmermann ufundował na Rynku Staromiejskim piękną studnię z postacią Neptuna. Uległa ona jednak zniszczeniu w 1740 r.

 

Nad archiwoltą portalu przedstawiono pośrodku kartusz herbowy z herbem rodowym wyobrażającym tarczę, w której uzbrojona ręka dzierży siekierkę ciesielską uniesioną w górę. Tarcza nakryta jest labrami, hełmem i koroną, z której wyrasta taka sama ręka.

Kartusz herbowy trzymają dwa geniusze - duchy/bóstwa opiekuńcze mężczyzny - motyw bardzo popularny w sztuce nowożytnej toruńskiej czerpiącej i nawiązującej do kultury antycznej i starorzymskiej.

W księdze genealogicznej innego możnego rodu patrycjuszowskiego nowożytnego Torunia, Koyenów (spokrewnionych z Zimmermannami) ukazano ten herb w postaci wielobarwnej, gdzie dominują kolory biały i niebieski.

Zimmermannowie byli jedną z wielu rodzin mieszczańskich toruńskich, które uzyskały nobilitację i tytuł szlachecki nadawany przez królów polskich. Powszechna nobilitacja patrycjatu toruńskiego świadczyła o silnym stanie mieszczańskim Torunia, unikatowym na tle innych miast polskich. Wiązało się to z posiadaniem przez Toruń pełnego prawa szlacheckiego, co było niespotykane dla większości innych miast polskich.

 

 

Pilastry boczne portalu są wysmukłe, pokryte rzeźbionymi festonami kwietnymi, przerwane dwoma kapitelami - na których oparta jest archiwolta - biegną aż do łączącego je gzymsu. Na ich bazie data 1699. Z kolei w ich zwieńczeniu widnieją dwie główki skrzydlatych aniołków.

 

 

W portalu znajdują się również doskonale zachowane oryginalne drewniane drzwi i brama z tego samego czasu. Drzwi w górnym polu posiadają barokowe łamane profilowane obramienie z ornamentami roślinnymi. Nie zachowało się natomiast, istniejące jeszcze przed II wojną światową, zdobienie pola dolnego z rzeźbioną główką przedstawiającą brodatego mężczyznę.

Brama drzwiowa posiada dwa korynckie pilastry oraz po bokach bogato rzeźbione zdobienia o motywach roślinnych.